مقدمه: در سالهای اخیر، پژوهشهای بسیاری، اثربخشی درمانهای موسوم به «موج سوم رفتاری» را برای اختلالهای افسردگی مورد بررسی قرار دادهاند. پژوهش حاضر بهمنظور مقایسه نتایج پژوهشهای مرتبط با اثربخشی درمانهای مبتنی بر پذیرش و تعهد، درمانهای مبتنی بر توجهآگاهی و فراشناخت درمانی بر علائم افسردگی جامعه ایرانی صورت گرفته است.
روش: در این پژوهش از روش فراتحلیل استفاده گردید و پس از بررسی پژوهشهای صورت گرفته بین سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۶، ۶۸ مطالعه که از لحاظ روششناختی ملاکهای ورود به فراتحلیل را داشتند، انتخاب شدند. همچنین در جهت رعایت ملاکهای ورود و استخراج اطلاعات مربوط به هر مطالعه از چکلیست استفاده گردید و در نهایت ۶۹ اندازه اثر گزارش شد.
نتایج: یافتههای حاصل نشان میدهد که درمانهای مبتنی بر پذیرش و تعهد، مبتنی بر توجهآگاهی و فراشناخت درمانی بهطور معنیدار و در سطح خطای کمتر از 0.05 بر کاهش علائم افسردگی مؤثر بودهاند و اندازه اثر ترکیبی (بر حسب مقیاس تفاوت میانگینهای استاندارد) آنها به ترتیب 1.565، 1.206 و 1.837 گزارش شده است. همچنین مطالعه متغیر نوع درمان بهعنوان متغیر تعدیلکننده و مقایسه دو به دو درمانهای فوق نشان داد که تنها فراشناخت درمانی نسبت به درمانهای مبتنی بر توجهآگاهی در کاهش نشانههای افسردگی بهتر عمل میکند.
بحث و نتیجهگیری: با توجه به یافتهها میتوان چنین گفت که درمانهای موج سوم رفتاری، بهخصوص درمانهای فراشناخت درمانی بر کاهش نشانههای افسردگی مؤثر هستند، همچنین پیشنهاد میگردد تا در پژوهشهای آینده درمانهای موج سوم با دیگر درمانهای دارای حمایت تجربی نیز مورد مقایسه قرار گیرند.