مقدمه: یکی از ابزارهایی که در روانشناسی، کاربردهای متعدد بالینی و پژوهشی را بهخود اختصاص دادهاست، سیاهۀ بازنگریشدۀ 90گویهای نشانههای بیماری میباشد. استفاده از این ابزار نیازمند وارسی ویژگیهای روانسنجی در نمونههای بالینی و غیربالینی است. از طرفی، بهدلیل وقتگیر بودن اجرای نسخۀ اصلی این پرسشنامه، استفاده از نسخ کوتاه این ابزار گسترش یافتهاست. از جمله نسخههای کوتاه “اس. سی. ال.-90-آر.» که مورد عنایت پژوهشهای متعددی قرار داشتهاند، سیاهۀ 27 گویهای نشانههای بیماری «اس. سی. ال. -27»، سیاهۀ 25 گویهای نشانههای بیماری هاپکینز «اِیچ. اس. سی. ال. -25»، پرسشنامۀ کوتاه نشانههای بیماری «بی. اس. آی. -18»، سیاهۀ 14 گویهای نشانههای بیماری «اس. سی. ال. -14»، سیاهۀ 10 گویهای نشانههای بیماری هاپکینز «اِیچ. اس. سی. ال. -10»، سیاهۀ 9 گویهای نشانههای بیماری «اس. سی. ال. - 9» و سیاهۀ 6 گویهای نشانههای بیماری «اس. سی. ال. - 6» هستند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین ویژگیهای روانسنجی نسخههای کوتاه یادشده از «اس. سی. ال.-90-آر.» در یک نمونۀ غیربالینی ایرانی بودهاست.
روش: در راستای دستیابی به هدف اشارهشده، پس از آمادهسازی نسخۀ فارسی سیاهۀ بازنگریشده 90 گویهای نشانههای بیماری، این سیاهه روی 513 نفر از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد (و دکتری حرفهای) دانشگاه شاهد اجرا شد. نمونهای به حجم 44 نفر از دانشجویان دانشگاه شاهد جهت محاسبۀ ضریب بازآزمایی نسخههای کوتاه «اس. سی. ال. -90- آر.»، انتخاب و آزمون با رعایت فاصلۀ زمانی دو هفته برای بار دوم در بین این نمونه، اجرا گردید. بررسی روایی همگرای ابزارهای یادشده، با استفاده از پرسشنامههای زیر صورت پذیرفت: مقیاس 21 گویهای افسردگی، اضطراب و استرس، پرسشنامۀ اضطراب بک، پرسشنامۀ افسردگی بک، پرسشنامۀ 28 گویهای سلامت عمومی، پرسشنامۀ 7 سؤالی اضطراب فراگیر، مقیاس عاطفۀ مثبت و منفی، پرسشنامۀ سوگیری مذهبی شعیری، مقیاس ترس از ارزیابی منفی، مقیاس عزتنفس روزنبرگ، پرسشنامۀ کوتاه اضطراب سلامت. وارسی روایی سازۀ نسخههای کوتاه «اس. سی. ال.»، با بهرهگیری از روش تحلیلعاملی تأییدی و با استفاده از نرمافزارهای «اس. پی. اس. اس. -23» و «اِی. ام. اُ. اس. -18» انجام شد.
نتایج: نتایج حاصل از تحلیل آماری دادهها، مقادیر قابلقبول و معناداری از روایی ابعاد مربوط به هریک از نسخههای کوتاه سیاهۀ«اس. سی. ال. -90- آر.» را در نمونههای غیربالینی نشان داد. اعتبار ابعاد نسخههای مختلف «اس. سی. ال.» با استفاده از روش آلفای کرونباخ بین 84/0 برای نسخۀ «اس. سی. ال. - 9» و 92/0 برای نسخۀ «اِیچ. اس. سی. ال. -25»، و با استفاده از روش بازآزمایی بین 81/0 برای نسخههای «بی. اس. آی. -18» و « اس. سی. ال. - 6» و 84/0 برای نسخههای «اِیچ. اس. سی. ال. -25» و «اِیچ. اس. سی. ال. -10»، بهدست آمد. همچنین ساختارهای عاملی استاندارد هریک از آنها در نمونههای غیربالینی ایرانی از طریق تحلیلعاملی تأییدی با ریشۀ میانگین مربعات خطای برآورد «آر. ام. اس. ای. اِی.» بین 036/0 برای نسخۀ « اس. سی. ال. - 9» و 055/0 برای نسخۀ « اس. سی. ال. - 14»، تأیید گردید.
بحث و نتیجهگیری: بر اساس یافتههای پژوهش، میتوان در پژوهشهای روانشناختی و تلاشهای بالینی از نسخههای کوتاه این سیاهه استفاده نمود. هرچند نتایج کنونی، جدید و قابلتوجهاند، اما برای تکمیل آنها، وارسی ویژگیهای روانسنجی در نمونۀ بالینی نیز ضروری است.