مقایسۀ ویژگی‌های خُلقی و مؤلفه‌های تعامل زناشویی در مادران با توجه ‌گسترۀ آسیب بینایی در فرزندان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه الزهراء

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

چکیده

مقدمه: مطالعۀ حاضر با هدف بررسی ویژگی‌های خُلقی و مؤلُفه‌های تعامل زناشویی در مادران دارای یک یا ‏چند فرزند با آسیب بینایی انجام شد.
روش: روش پژوهش از نوع توصیفی و پس‌رویدادی است. جامعۀ آماری پژوهش را ‏سه گروه از مادران دارای یک یا چند فرزند مبتلا به آسیب بینایی و مادران دارای فرزند بدون آسیب بینایی ساکنِ ‏شهرهای تهران و کرج در سال 1396 تشکیل می‌داد که از هر گروه به ترتیب 120 مادر دارای یک فرزند مبتلا، 104 مادر ‏دارای بیش از یک فرزند مبتلا به آسیب بینایی و 120 مادر دارای فرزند بدون آسیب بینایی به روش در دسترس و ‏داوطلبانه انتخاب شدند. ‏ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامۀ حالات خُلقی برومز (2007) با دو بُعد خلق مثبت و منفی و پرسشنامۀ مؤلفه‌های تعامل زناشویی افروز (1390) بود.‏
نتایج: نتایج حاصل از اجرای آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره نشان داد که مادران دارای بیش از یک فرزند مبتلا به آسیب بینایی، نمرات بالاتری در حالات خُلقیِ منفی چون تنش، افسردگی، خشم، خستگی و سردرگمی  و نمرات پایین‌تری در حالات خُلقیِ مثبت چون سرزندگی، آرامش و شادکامی نسبت به دو گروه دیگر داشتند (0.001>‏p‏). مادران دارای فرزند بدون آسیب بینایی در مؤلفه‌های مثبت‌اندیشی، رفتارهای شخصی، رفتارهای ارتباطی و اجتماعی، شیوه‌های حل مسأله، مدیریت مالی، احساس و رفتار مذهبی، شیوۀ فرزندپروری، گذران اوقات فراغت و تعامل عاطفی نمرات بالاتری نسبت به دو گروه بالینی گزارش کردند (0.001>‏p‏).
بحث و نتیجه‌گیری: اجرای اقدامات پیشگیرانه و آگاهی‌بخش با هدف پذیرش ناتوانی فرزند، افزایش عاطفۀ مثبت نسبت به فرزند و آموزش مهارت‌های مقابله با خستگی‌های ناشی از مراقبت به ویژه در والدینِ دارای چند فرزند ناتوان می‌تواند علاوه بر کاهش فشار روانی ناشی از مراقبت، با اختصاص زمان فراغتی برای توجه به نیازهای خود و همسر به حفظ رابطۀ رضایت‌بخش در والدین کمک می‌کند تا از ظرفیت ایجادشده برای مقابلۀ زوجی با مشکلات مراقبت از فرزند ناتوان بهره گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Comparison of Mood Characteristics and Components of Marital Interaction in mothers regards to range of visually impairment in children

نویسندگان [English]

  • Seyyedeh Fatemeh Mousavi 1
  • Maryam Asghari 2
چکیده [English]

Aim: The current study was adminstrated with the aim of investigating mood characteristics and components of marital interaction in mothers with one or more than one child with visually impairment.
Method: The research method was descriptive and the design ‎was ex post facto. The population of this study was three categories of mothers with one child, more than one child with visually impairment and mothers of children without visully impairment living in cities of Tehran and Karaj in 2017 , that from each category 120 of mothers were with one visually impaired child, 104 mothers with more than one visually impaired child and 120 mothers with children without visually impaiment were selected voluntary. The assessment tools of this study were Brunel Mood Scale (BRUMS) (2007) including two dimensions (positive and negative mood) and Afrooz’s Marital Interaction Scale (2012).
Results: The results of multivariate analysis of variance (MANOVA) showed that mothers with more than one child with visual impairment had higher scores in negative mood such as stress, depression, anger, fatigue and confusion and lower scores in positive mood such as vitality, relaxation and happiness in comparison to the other two groups (p <0.001). Mothers with a child with no visual impairment had higher scores in positivity, personal behaviors, relational and social behaviors, problem solving, financial management, religious feeling, parenting manner, spending leisure time, and emotional interaction than the two clinical groups (p < /em><0.001).
Conclution: Implementing preventive and make knowledge actions with the goal of accepting child's disability, increasing positive emotions towards the child, and training coping skills in face of fatigue due to care, especially those with more than one child with disabilities, can reduce the stress of caring, and spending free time to pay attention the needs of self and the spouse helps maintain a satisfied relationship in parents in order to take advantage of this capacity for dyadic coping with the problems of caring disabled child.

کلیدواژه‌ها [English]

  • l interaction
  • mood characteristics
  • visually impairment

مراجع

 1- به‌پژوه، احمد؛ کرمی‌نژاد، رضا؛ غباری‌بناب، باقر و شکوهی‌نژاد، محسن. (1392). آموزش هوش هیجانی و اثربخشی آن بر دانش‌آموزان با آسیب بینایی. افراد استثنایی. 3(10): صص. 1-20.
2- Fairthorne J, Jacoby P, Bourke J, de Klerk N, & Leonard H. (2015). Onset of maternal psychiatric disorders after the birth of a child with intellectual disability: a retrospective cohort study. Journal of psychiatric research. 61: pp. 223-230.
3- Algood CL, Harris C, & Hong JS. (2013). Parenting success and challenges for families of children with disabilities: An ecological systems analysis. Journal of Human Behavior in the social environment. 23(2): pp. 126-136.
4- کریمی­درمنی، حمیدرضا. (1383). توان‌بخشی گروه­های خاص با تأکید بر خدمات مددکاری اجتماعی. تهران: گستره.
5- هالاهان، دانیل، پی و کافمن، جیمز، ام. (2003). دانش‌آموزان استثنائی: مقدمه‌ای بر آموزش‌های ویژه. ترجمۀ حمید علیزاده، هایده صابری، ژانت هاشمی و مهدی محی‌الدین (1392). تهران: ویرایش.
6- Lawton D. (1998). The number and characteristics of families with more than one disabled child. Report. Social Policy Research Unit.
7- Baldwin S. (2015). The costs of caring: Families with disabled children. Routledge.
8- Bolch C. E, Davis PG, Umstad MP, & Fisher JR. (2012). Multiple birth families with children with special needs: A qualitative investigation of mothers’ experiences. Twin Research and Human Genetics. 15(4): pp. 503-515.
9- McCann D, Bull R, & Winzenberg T. (2012). The daily patterns of time use for parents of children with complex needs: A systematic review. Journal of Child Health Care. 16(1): pp. 26-52.
10- حجازی، مسعود؛ افروز، غلامعلی و صبحی، افسانه. (1388). بررسی ویژگی‌های زیستی، روانی، اجتماعی والدین دارای بیش از یک فرزند استثنایی. مجلۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. 39 (2): صص. 123-145.
11- کاکابرایی، کیوان؛ ارجمندنیا، علی‌اکبر و افروز، غلامعلی. (1392). مقایسۀ ویژگی‌های زیستی والدین کودکان استثنایی با والدین کودکان عادی. مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام. 21 (3):صص. 72-82.
12- Ryan A, Taggart L, Truesdale‐Kennedy M, & Slevin E. (2014). Issues in caregiving for older people with intellectual disabilities and their ageing family carers: a review and commentary. International Journal of Older People Nursing. 9(3): pp. 217-226.
13- شریفی درآمدی، پرویز. (1390). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بـر سـازگاری دانـش‌آمـوزان نابینـا. روان‌شناسی افراد استثنایی. 1(1): صص. 45-66.
14- Lewis P, Abbeduto, L., Murphy, M., Richmond, E., Giles, N., Bruno, L., ... & Orsmond, G. (2006). Psychological well‐being of mothers of youth with fragile X syndrome: Syndrome specificity and within‐syndrome variability. Journal of Intellectual Disability Research. 50(12): pp. 894-904.
15- Murphy NA, Christian B, Caplin DA, & Young PC. (2007). The health of caregivers for children with disabilities: caregiver perspectives. Child: care, health and development. 33(2): pp. 180-187.
16- Findler L, Jacoby AK, & Gabis L. (2016). Subjective happiness among mothers of children with disabilities: The role of stress, attachment, guilt and social support. Research in developmental disabilities. 55: pp. 44-54.
17- Terry PC, Lane AM, & Fogarty GJ. (2003). Construct validity of the Profile of Mood States—Adolescents for use with adults. Psychology of sport and exercise. 4(2): pp. 125-139.
18- Hume D. (2012). Emotions and moods. Organizational behavior. pp. 258-297.
19- Lane AM. (2007). Mood and human performance: Conceptual, measurement, and applied issues. Nova Publishers.
20- Van Wijk CH. (2011). The Brunel Mood Scale: A South African norm study. South African Journal of Psychiatry. 17(2): pp. 44-54.
21- ریو، جان. مارشال. (2005). انگیزش و هیجان. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی (1389). تهران: ویرایش.
22- Whittingham K, Wee D, Sanders MR, & Boyd R. (2013). Sorrow, coping and resiliency: parents of children with cerebral palsy share their experiences. Disability and rehabilitation. 35(17): pp. 1447-1452.
23- Turecki S, & Tonner L. (2012). The difficult child: Expanded and revised edition. Bantam.
24- Morris J. (2014). Pride against prejudice: Transforming attitudes to disability. The Women's Press.
25- میکائیلی، نیلوفر؛ گنجی، مسعود و طالبی­جویباری، مسعود. (1390). مقایسۀ تاب­آوری، رضایت زناشویی و سلامت روان در والدین با کودکان دارای ناتوانی یادگیری و عادی. ناتوانی­های یادگیری. 2(1): صص. 137-120.
26- امیری مجد، مجتبی؛ حسینی، سیده­فاطمه و جعفری، اصغر. (1393). مقایسۀ کیفیت زندگی و صمیمیت زناشویی والدین کودکان دارای سندرم داون، والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری و والدین کودکان عادی. ناتوانی­های یادگیری. 4(1): صص. 55-38.
27- میرصمدی، فائزه و عبدی، رضا. (1396). مقایسۀ ابعاد سلامت روانی و کیفیت زندگی مادران کودکان معلول با مادران کودکان عادی. مطالعات ناتوانی. 7: صص. 7-1.
28- Padden C, & James JE. (2017). Stress among parents of children with and without autism spectrum disorder: a comparison involving physiological indicators and parent self-reports. Journal of developmental and physical disabilities. 29(4): pp. 567-586.
29- Kiani B, & Nami M. (2016). A comparative analysis on quality of life in mothers of autistic, blind, and normal-functioning children. Journal of Advanced Medical Sciences and Applied Technologies. 2(2): pp. 213-219.
30- Predescu E, & Şipoş R. (2013). Cognitive coping strategies, emotional distress and quality of life in mothers of children with ASD and ADHD—A comparative study in a Romanian population sample. Open journal of psychiatry. 3(02): pp. 11-17.
31- علی­اکبری دهکردی، مهناز؛ کاکوجویباری، علی­اصغر؛ محتشمی، طیبه و یکتاخواه، سرور. (1390). میزان استرس در مادران کودکان هنجار، کم‏شنوا و سایر کودکان استثنایی، شنوایی­سنجی. 20(1): صص. 136-128.
32- Witret D. (2001). Parental reaction to having a child with disabilities, 3nd Edition, Revised, Newjersy Prentice Hall, Inc.
33- Dale N. (1996). Working with families of children with special needs. Routledge Press.
34- Hunt N, & Marshall K. (2012). Exceptional children and youth. Cengage Learning.
35- سیف نراقی، مریم و نادری، عزت‌اله (1393). روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی. تهران: ارسباران.
36- Gottman JM. (2013). Marital interaction: Experimental investigations. Elsevier.
37- Vandais AN. (2005). The relationship of emotional intelligence and marital satisfaction. Doctoral thesis: Alliant International University.
38- DeFrain J, & Asay SM.  (2007). Strong families around the world: An introduction to the family strengths perspective. Marriage & Family Review. 41(1-2): pp. 1-10. ‏
39- Bradbury TN, Fincham FD, & Beach SR. (2000). Research on the nature and determinants of marital satisfaction: A decade in review. Journal of marriage and family. 62(4): pp. 964-980.
40- Fincham FD, Beach SR, & Davila J. (2004). Forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of family psychology. 18(1): pp. 72-81.
41- Whisman MA, & Baucom DH. (2012). Intimate relationships and psychopathology. Clinical child and family psychology review. 15(1): pp. 4-13.
42- کارگر، مونا و اصغری ابراهیم‌آباد، محمدجواد. (1394). مقایسۀ سبک حل مسأله و سازگاری زناشویی در مادران کودک استثنایی و عادی. تعلیم و تربیت استثنائی. 2 (130): صص. 37-44.
43- Langley E, Totsika V, & Hastings RP. (2017). Parental relationship satisfaction in families of children with autism spectrum disorder (ASD): A multilevel analysis. Autism Research. 10(7): pp. 1259-1268.
44- Ki YW, & Joanne CCY. (2014). Stress and marital satisfaction of parents with children with disabilities in Hong Kong. Psychology. 5(05): pp. 349-357.
45- Shtayermman O. (2013). Stress and marital satisfaction of parents to children diagnosed with autism. Journal of family social work. 16(3): pp. 243-259.
46- فلاح­چای، سیدرضا؛ مؤذن جامی، عارفه و فلاحی، مریم. (1396). بررسی ارتباط استرس والدینی، مقابلۀ مذهبی و سازگاری زناشویی در والدین کودکان با اختلال اتیسم. روان­شناسی کودکان استثنایی. 7 (27): صص. 115-133.
47- قراشی، کریم؛ سرندی، پرویز و فرید، ابوالفضل. (1392). مقایسه‌ی میزان استرس و رضایت‌مندی زناشویی در والدین کودکان کم‌شنوا و عادی. مجله‌ی شنوایی­شناسی. 22 (1): صص. 18-۲۴.
48- نامجویان­شیرازی، فیروزه و کشاورز، رقیه. (1392). بررسی مقایسه­ای میزان شدت فشار روانی و رضایت زناشویی بین مادران کودکان عقب­ماندۀ ذهنی تربیت­پذیر نسبت به مادران کودکان عادی. مجلۀ زن و جامعه. 4(4): صص. 129-146.
49- Al-Shirawi ME. (2018). A Comparison of Marital Satisfaction of Mothers Raising a Child with Intellectual Disability versus a Child with Autism Disorder in Bahrain: Mixed Method Study. Journal of Studies in Education. 8(2): pp. 128-143.
50- Hartley S, Barker E, Seltzer M, Greenberg J, & Floyd F. (2011). Marital Satisfaction and Parenting Experiences of Mothers and Fathers of Adolescents and Adults with Autism. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities. 116(1): pp. 81-95.
51- Katangian RD. (2016). The Influence of Raising a Child with Autism on Marital Satisfaction A Dissertation Submitted to the Faculty of The Chicago School of Professional Psychology.
52- Noller P, Feeney J, & Peterson C. (2013). Personal relationships across the lifespan. Routledge.
53- عظیمی، اسماعیل. (1392). اصول طراحی و نقش بازی‌های رایانه‌ای در آموزش نابینایان. مجلۀ تعلیم و تربیت استثنایی. 13(2): صص. 45-51.
54- شریفی درآمدی، پرویز و مال‌میر، مریم. (1391). بررسی و مقایسۀ سرعت پردازش اطلاعات شنیداری در نوجوانان نابینا و بینای 16-14‌سال شهر تهران. مجله‌ی روان‌شناسی افراد استثنایی. 2(6): صص. 47-60.
 55- Lan MF, Lane AM, Roy J, & Hanin NA. (2012). Validity of the Brunel Mood Scale for use with Malaysian athletes. Journal of sports science & medicine. 11(1): pp.131-135.
56- فرخی، احمد؛ متشرعی، ابراهیم و زیدآبادی، رسول. (1392). تعیین روایی عاملی وپایایی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ حالات خلقی برومز 32 سؤالی. مجلۀ رفتار حرکتی. 5(13): صص. 15-40.
57- افروز، غلامعلی و قدرتی، مهدی. (1390). ساخت و هنجاریابی مقیاس رضامندی همسران افروز (فرم کوتاه). مجلۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. ۴۱(۱): صص. ۳-۱۶.
58- افروز، غلامعلی؛ فرزاد، ولی­اله؛ محبی، معصومه و قاسم­زاده، سوگند. (1395). بررسی رابطه رضایت­مندی زوجیت و سبک­های تفکر معلمان متاهل زن در شهر تهران.‎ پژوهش­های کاربردی روانشناختی. 7(1): صص. 88-71.
59- حسنوندعموزاده، مهدی. (1394). تأثیر آموزش مهارت­های زندگی بر علائم اضطراب اجتماعی و شیوه­های مقابله ای با استرس در نوجوانان خانواده­های تحت پوشش سازمان بهزیستی. پژوهش­های علوم شناختی و رفتاری. 5(1): صص. 36-21.
60- Mugno D, Ruta L, D'Arrigo VG, & Mazzone L. (2007). Impairment of quality of life in parents of children and adolescents with pervasive developmental disorder. Health and quality of life outcomes. 5(1): pp. 22-31.
61- تبریزچی، نرگس و وحیدی، زهره. (1394). مقایسۀ تنظیم هیجان، ذهن‌آگاهی و بهزیستی روان‌شناختی در مادران دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجلۀ ناتوانی‌های یادگیری. 4 (4): صص. 21-35.
62- غلامی­حیدرآبادی، زهرا؛ نوابی‌نژاد، شکوه؛ دلاور، علی و شفیع‌آبادی، عبداله. (1393). اثربخشی آموزش مثبت‌نگری بر افزایش شادکامی و سخت‌رویی مادران دارای فرزند نابینا. فصل‌نامۀ افراد استثنائی. 4(16): صص. 95-113.
63- ملک‌شاهی، فریده و فلاحی، شیرزاد. (1395). مشکلات روانی اجتماعی والدین کودکان معلول ذهنی تحت پوشش مرکز بهزیستی خرم‌آباد. فصل‌نامۀ دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 18(3): صص 42-51.
64- احمدی­نوده، خدابخش؛ خدادادی، غلامرضا؛ انیسی، جعفر و عبدالمحمدی، الهه. (1390). مشکلات خانواده‌های دارای فرزند معلول. مجلۀ طب نظامی. 13(1): صص. 49-52.
65- Dini-Torki N, Bahrami H, Davarmanesh A, & Biglarian A. (2007). The relationship between stress and marital satisfaction of parents with mental retarded children. Archives of Rehabilitation. 7(4): pp. 41-46.
66- قاسمی­مقدم، کبری؛ بهمنی، بهمن و عسگری، علی (1392). اثربخشی آموزش گروهی برنامه غنی­سازی زناشویی (سبک اولسون) بر افزایش رضامندی زنان متأهل. روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)، 2(8): صص. 10-1.
67- قلیلی، زهره؛ احمدی، احمد و فاتحی‌زاده، مریم. (1386). اثربخشی آموزش شیوۀ حل مسأله بر کاهش تعارضات زناشویی. فصل‌نامۀ روان‌شناسی کاربردی. 1 (3): صص.331-344.
68- آگیلار-وفایی، ماریا. ای.، رسول‌زاده طباطبایی، کاظم و ابراهیمی جمارانی، محیا. (۱۳۹۶). نقش میانجی‌گری نستوهی خانواده در رابطه با الگوی ارتباطی خانواده در راستای حل مسئله و به زیستی خانواده. روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار). ۱۵(۱): صص. ۱۳۷-۱۴۳.
69- صادق‌خانی، اسداله؛ علی‌اکبری دهکردی، مهناز و کاکو‌جویباری، علی‌اصغر. (1391). مقایسۀ شیوه‌های فرزندپروری مادران دانش‌آموزان پسر 7 تا 9‌سال دورۀ ابتدایی با اختلال لجبازی- نافرمانی و عادی در شهرستان ایلام. افراد استثنائی. 2(6): صص. 95-114.
70- شجاعی، ستاره؛ ایمانی، مهدی؛ تیموری، محمدمهدی و شاهین، مریم. (1395). مقایسۀ سبک فرزندپروری والدین کودکان با و بدون اختلال طیف اوتیسم. پژوهش‌های مشاوره. 15(60): صص. 100-116.
71- Singer GH, Ethridge BL, & Aldana SI. (2007). Primary and secondary effects of parenting and stress management interventions for parents of children with developmental disabilities: A meta‐analysis. Mental retardation and developmental disabilities research reviews. 13(4): pp. 357-369.
روانشناسی بالینی و شخصیت
دوره 18، شماره 1 - شماره پیاپی 34
34
فروردین 1399
صفحه 43-55

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار