مدل معادلات ساختاری پیش‌بینی اختلالات اضطرابی کودکان براساس ارتباط با والدین، دلبستگی به خدا با میانجی‌گری عزت نفس و کنترل ادراک‌شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

چکیده
مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ارتباط با والدین، دلبستگی به خدا، عزت نفس و کنترل ادراک‌شده با اختلالات اضطرابی به منظور تدوین مدل انجام شد.
روش: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است که بر روی 270 دانش‌آموز دختر پایه پنجم و ششم دبستان شهر اصفهان در سال تحصیلی 96- 95 انجام‌گرفت. به منظور سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه‌های غربال اضطراب وابسته به اختلالات هیجانی (بیرماهر، 1997)، عزت نفس (روزنبرگ، 1989)، کنترل اضطراب (ویمز، 2003)، مقیاس رابطه والد- فرزند (فاین، مورلند و شوبل، 1983) و دلبستگی به خدا (غباری بناب و حدادی کوهسار، 1390) استفاده شد. هم‌چنین، به منظور سنجش برازش مدل پیشنهادی پژوهشگر از مدل‌یابی معادلات ساختاری و نرم‌افزار اِیموس نسخه 20 استفاده شد.
نتایج:در بررسی اثرات مستقیم، یافته‌ها نشان‌داد که رابطه با مادر منجر به کاهش اضطراب می‌شود، اما رابطه با پدر به‌طور مستقیم تأثیر معناداری بر اضطراب کودکان ندارد؛ همچنین دلبستگی به خدا با افزایش اضطراب همراه است. در بررسی اثرات غیرمستقیم در مدل نهایی، تنها رابطه با پدر به‌واسطه افزایش سطح عزت‌نفس و کنترل ادراک‌شده کودکان باعث کاهش اضطراب آن‌ها می‌شود.
بحث و نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر، بهبود رابطه با مادر به‌طور مستقیم و بهبود رابطه با پدر از طریق بالابردن عزت نفس و کنترل اضطراب باعث کاهش اختلالات اضطرابی در کودکان می‌شود. همچنین افزایش دلبستگی به خدا به‌طور مستقیم در افزایش اختلالات اضطرابی در کودکان نقش دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The relationship of parent- child relationship and attachment to god with anxiety disorders: Examining the mediating role of self-esteem and perceived control

نویسندگان [English]

  • Samira Zamani Ghale Shahi
  • Maede Shirani Nazhvani
  • Nahid Akrami
چکیده [English]

Abstract
Introduction: The purpose of current study was to investigate the relationship of parent-child relationship and attachment to god with anxiety disorders. Also the mediating role of self-esteem and perceived control was examined.
Method: The sample included 270 female students in elementary schools (grade fifth and sixth) in Esfahan. In order to assess the variables, questionnaires Screen for Child Anxiety Related Emotion Disorders (SCARED) (Birmaher, 1997), self-esteem (Rosenberg, 1989), Anxiety Control for Children- short form (ACQ-C) (Weems, 2005), parent-child relationship scale (PCRS) (Fine, Moreland & Schwebel, 1983) and attachment to god (Ghobari Bonab & Hadadi Koohsar, 1390) were used. To study the fitness of the proposed model, structural equation modeling (SEM) and AMOS 20 were used.
Results: Structural equation modeling (SEM) Results showed that self-esteem and perceived control mediated the relationship between relationship with father and anxiety. But, the association between relationship with mother and attachment to god with anxiety was direct and self-esteem and perceived control did not have any mediating role in these relations. With regard to analysis, increase in attachment to god, resulted in increase in anxiety. While, increase in relationship with mother reduced child's score of anxiety. Increase in relationship with father resulted in increase in both children's self-esteem and perceived control, which then declined child's anxiety.
Conclusion: Enhancing relationship with mother directly reduce child's score of anxiety. While enhancing relationship with father increases children's self-esteem and perceived control, which then declines child's anxiety. Also increase in attachment to god directly results in increasing children's anxiety.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anxiety disorders
  • parent-child relationship
  • attachment to god
  • Self-esteem
  • perceived control
 1- انجمن روان‌پزشکی آمریکا (1395). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ترجمه دکتر فرزین رضاعی و همکاران. تهران: انتشارات ارجمند.
2-Towe-Goodman, N.R., Franz, L., Copeland, W., Angold, A. & Egger, H. (2014). Perceived family impact of preschool anxiety disorders. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 53 (4), pp. 437-446.
3- صادقیان، عفت، مقدری کوشا، مهناز و گرجی، سمیرا (1389). بررسی وضعیت سلامت روانی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی شهر همدان در سال تحصیلی1388-1387. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان، دوره 17، شماره 3، صص 45-39.
4- سادوک، بنجامین، سادوک، ویرجینا و روئیز، پدرو (2015). خلاصه روان‌پزشکی، ترجمه مهدی گنجی. تهران: انتشارات ساوالان.
5- Grazzani, I., Ornaghi, V.& Crugnola, C.R. (2015). Emotion Comprehension and attachment: A conversational intervention with school-aged children. Eur Rev Appl Psychol. 65, pp. 267-274.
6-Hudson, J.L. (2013). Parent-child relationships in early childhood and development of anxiety and depression. Encyclopedia on Early Childhood Development. In. Tremblay RE, Boivin., Peters RDeV, editors. Rapee RM, topic editor. Encyclopedia on Early Childhood Development [online]. http://www.child-encyclopedia.com/anxiety-and-depression/according-experts/parent-child-relationships-early-childhood-and-development. Published March 2013. Accessed July 18, 2018.
 
7-Poulsen, A. (2010). Adolescence in developmental psychology. In. Psyke & logos, Programs and Philanthropy. 31 (1), pp. 45–63. Jerusalem: JDC Publications.
8-کشاورز افشار، حسین، صفاری فرد، راضیه، حسینی، مهرسا و هدهدی، زهرا (1397). طراحی و آزمون مدل کیفیت روابط خانوادگی و اضطراب اجتماعی با نقش واسطه‌ای انسجام خانواده. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 28، شماره 166، صص 95-81.
9-رضایی، زهرا، مرکویی، زهرا و کدخدا، حسین (1397). بررسی ارتباط سبک‌های فرزندپروری والدین با اضطراب کودکان. اولین همایش ملی جهانی‌سازی حقوق کودکان و نوجوانان از دیدگاه حقوقی و روانشناسی، مشهد: موسسه آموزش عالی حکیم نظامی قوچان.
10-اسماعیل پور، خلیل و جمیل، لیلی (1393). رابطه ادراک شیوه‌های فرزندپروری و اضطراب صفت پدر و مادر با اضطراب جوانان. آموزش و ارزشیابی، سال 7، شماره 25، صص 75-85.
11-Yusmarhaini, Y. & Carpenter, J. (2013). A survey of family therapists’ adult attachment styles in the United Kingdom. Contemp Fam Ther. 35 (3), pp. 452-464.
12-Waters, E., Merrick, S., Treboux, D., Crowell, J. & Albersheim, L. (2000). Attachment security in infancy and early adulthood: a twenty-year longitudenal study. Child Dev. 71, pp. 684-689.
13-Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. New York: Basic Books.
14-سیمی، زهرا، مخلوق، محسن، جمالی، خدیجه و قاسمی، ندا (1396). همبستگی بین سبک‌های دلبستگی و مکانیسم‌های دفاعی با سلامت روان در بیماران دیابتی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، سال 11، شماره 12، صص 51-43.
15-مرتضایی، نسترن (۱۳۹۵). بررسی رابطه بین سبک‌های دلبستگی و سلامت روان. اولین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، رشت: بنیاد بین‌المللی غدیر گیلان.
16-تردست، کوثر و امان الهی، عباس (1394). پیش‌بینی سلامت عمومی براساس سبک‌های دلبستگی و تمایزیافتگی در دانشجویان دختر دارای تجربه شکست عاطفی دانشگاه‌های اهواز. خانواده پژوهی، سال 11، شماره 43، صص 407-385.
17-Cassidy, J. & Shaver, P.R. (2008). Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications. New York: Guilford Press.
18-Breinholst, S., Esjorn, B.H. & Reinholdt-Dunne M.L. (2015). Effect of attachment and rearing on anxiety in normal developing youth: A meditational study. Pers Individ Dif. 81, pp. 155-161.
19-Kirkpatrick, L.A. (1999). Attachment and religious representations and behavior. In. Cassidy, J. & Shaver, P. R. (Editors), Handbook of attachment: Theory, research, and clinical applications. New York: Guilford, pp. 803-822.
20-Kirkpatrick, L.A. & Shaver, P.R. (1990). An attachment theory approach to psychology of religion. The Int J Psychol Relig. 2 (1), pp. 3-28.
21-Okozi, I.F. (2010). Attachment to God: its impact on the psychological well-being of persons with Religious vocation [doctoral Dissertation]. Seton Hall Univ.
22-زاهد بابلان، عادل، رضایی جمالویی، حسن و سبحانی حرفتی، رعنا (1391). رابطۀ دلبستگی به خدا و تاب‌آوری با معناداری در زندگی دانشجویان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال 13، شماره 49، صص 85-75.
23-سپاه‌منصور، مژگان، شهابی‌زاده، فاطمه و خوشنویس، الهه (1387). ادراک دلبستگی کودکی، دلبستگی بزرگسال و دلبستگی به خدا، فصلنامه روان‌شناسی تحولی (روانشناسان ایرانی)، سال 4، شماره 15، صص 265-253.
24- غباری بناب، باقر و حدادی کوهسار، علی اکبر (1390). دلبستگی به خدا در بافت فرهنگ اسلامی: پایه‌های نظری، ساخت و رواسازی ابزار اندازه‌گیری. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، دوره 1، شماره 4، صص 96-73.
25-نظامی، زهره، نقدی، اعتبار، بهرامی، هادی و بابایی سیاهکلرودی، سیروس (1396). بررسی رابطه دلبستگی معنوی و سلامت روانی (مورد مطالعه: دانشکده مدیریت دانشگاه تهران). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال 7، شماره 3، صص 412-397.
26-Flannelly, K.J., Galek, K., Ellison, C.G. & Koenig, H.G. (2009). Beliefs about God, Psychiatric Symptoms, and Evolutionary Psychiatry. J Relig Health. 49(2), pp. 249-261.
27-Baker, J.K. (2006). The impact of attachment style on cooping strstegies, identity development and the perception of social support [M.A. Dissertaton]. Canterbury: Canterbury Univ.
28-Zahl, B.P. & Gibson, N.J. (2012). God representations, attachment to God, and satisfaction with life: A comparison of doctrinal and experiential representations of God in Christian young adults. Int J Psychol Relig. 22(3), pp. 216-230.
29-خرم روز، سید جواد، ملتفت، قوام و فیروزی محمدرضا (1397). رابطه بین دلبستگی به خدا با بهزیستی روان‌شناختی و نقش واسطه‌ای احساس شرم و گناه. ارمغان دانش. سال ۲۳، شماره 1، صص 123-112.
30-احیاءکننده، منیژه و مزیدی شرف‌آبادی، محمد (1395). رابطة دلبستگی به خدا با سلامت روان و هدف در زندگی دانشجویان پسر. روان‌شناسی دین، سال 9، شماره 33، صص 84-69.
31-غباری بناب، باقر، نصرتی، فاطمه و نوفرستی، شیرین (1396). بررسی رابطه کیفیت دلبستگی به والدین و دلبستگی به خدا با تاب‌آوری در دختران. تحقیقات کاربردی علوم انسانی اسلامی، سال 1، شماره 1، صص 151-129.
32-کاوه، منیژه (1395). بررسی رابطه بین سبک دلبستگی به خدا با تاب‌آوری در همسران شاهد استان چهارمحال و بختیاری. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، سال 6، شماره 13، صص 53-33.
33-Crowell, J.A., Fraley, R.C. & Shaver, P.R. (2016). Measurement of individual differences in adolescent and adult attachment. In. Shaver, P.R.& Cassidy, J., editors. Handbook of Attachment, Theory, Research, and Clinical Applications. New York: Guilford Press, pp. 434-465.
34-Bradshaw, M., Ellison, C.G. & Marcum, J.P. (2010). Attachment to God, images of God, and psychological distress in a nationwide sample of Presbyterians. Int J Psychol Relig. 20(2), pp. 130-147.
35-Homan, K.J. & Boyatzis, C.J. (2010). The protective role of attachment to God against eating disorder riskfactors: Concurrent and prospective evidence. Eat Disord. 18(3), pp. 239-258.
36-Beck, R. & McDonald, A. (2004). Attachment to God: the attachment to God inventory, tests of working model correspondence and an exploration of fiath group differences. J Psychol Theol. 32, pp. 92-103.
37-نعمتی، شهروز و مهدی‌پور مارالانی، فرناز (1395). مدل‌یابی ساختاری سبک‌های دلبستگی به خدا، تاب‌آوری و سلامت روانی در والدین دارای کودکان نارسایی‌های رشدی و ذهنی، فصلنامة افراد استثنایی، سال 6، شماره 22، صص 48-29.
38-خراشادیزاده، سمیه، شهابی‌زاده، فاطمه و دستجردی، رضا (1390). بررسی نقش دلبستگی دوران کودکی، دلبستگی به خدا و سبک‌های اسنادی بر اضطراب اجتماعی دانشجویان شهر بیرجند. روان‌شناسی دین، سال4، شماره 4، صص 59-43.
39-اصلانی، خالد، قمری، مریم، رمضانی، شکوفه و خبازی، ملیحه (1392). آزمودن مدل دلبستگی به پدر و مادر با اضطراب و افسردگی با میانجی‌گیری دلبستگی به خدا. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، سال3، شماره 3، صص 437-419.
40-Steiger, A.E., Allemand, M., Robins, R.W. & Fend, H. A. (2014). Low and decreasing self-esteem during adolescence predict adult depression two decades later. J Pers Soc Psychol.106, pp. 325-338.
41-Cramer, E.M., Song, H. & Drent, A.M. (2016). Social comparison on Facebook: Motivation, affective consequences, self-esteem, and Facebook fatigue. Comput Human Behav. 64, pp. 739-746.
42-اسماعیلی، امیر عرب، مزجی، مهدی و وفایی، جواد (1397). بررسی تاثیر ویژگی‌های شخصیتی و عزت نفس بر سازگاری فرد با سازمان شهرداری شاهرود. مطالعات مدیریت و حسابداری، شماره ویژه چهارمین کنفرانس بین المللی مدیریت، کارآفرینی و توسعه اقتصادی، صص 156-141.
43-Orth, U. & Robins, R.W. (2014). The development of self-esteem. Curr Dir Psychol Sci. 23, pp. 381-387.
44-فولادی، اصغر، علیمردانی، سجاد و نوریان اقدم، جلیل (1396). رابطه‌ کمال‌گرایی، عزت نفس و تنظیم هیجان با اضطراب امتحان در دانشجویان. پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، سال 2، شماره 13،صص 64-49.
45-Tuijl, L.A.V., Jong, P.J.D., Sportel, B.E., Hullu, E.D. & Nauta, M.H. (2014). Implicit and explicit self-esteem and their reciprocal relationship with symptoms of depression and social anxiety: a longitudinal study in adolescents. J Behav Ther Exp Psychiatry.45 (1), pp. 113-121.
46-خواجوی، داریوش و قنبری چشمه کمره، لیلا (1392). رابطه بین اضطراب اجتماعی اندام و عزت نفس با هراس اجتماعی دانشجویان دختر. زن و جامعه، سال 4، شماره 3، صص106-85.
47-عبدالمحمدی، کریم، احمدی، عزت‌الله، محمدزاده، علی و غدیری صورمان‌آبادی، فرهاد (1394). پیش‌بینی اضطراب امتحان دانش‌آموزان براساس عملکرد خانواده و عزت نفس. خانواده و پژوهش، سال 12، شماره 4، صص 40-27.
48-Daglas, P. (2006). Effect of self-esteem intervention program on school age children. J Pediatr Nurs. 32(4), pp.341-348.
49-Fitzpatrick, M.A. (2004). The family communication patterns theory: observations on it development and application. J Fam Commun. 4, pp. 167-179.
50-Taylor, A., Wilson, C., Slater, A. & Mohr, Ph. (2012). Self-esteem and body dissatisfaction in young children: Association with weight and perceived parenting style. Clin Psychol. 16(1), pp. 25-35.
51-Bostaits, K., Ponent, k. & Mortelmans, D. (2012). Parenting of divorced fathers and the association with children’s self-esteem. J Youth Adolesc. 41(12), pp.1643-1656.
52-حاتمی زرگران، زهرا (1392). بررسی تأثیر شیوه‌های فرزندپروری ادراک‌شده بر عزت نفس در بین دانش آموزان مدارس راهنمایی. ششمین همایش بین المللی روان پزشکی کودک و نوجوان ایران. تبریز: دانشگاه علوم پزشکی تبریز.
53- محسنی، رضاعلی، رضوی، سید حمیدرضا و پقه، بهنام (1394). بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی و عزت‌نفس: مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه‌های دولتی گرگان. فصلنامه پژوهش‌های اجتماعی، سال7، شماره 28، صص 48-19.
54-Infurna, F.J., Ram, N. & Gerstorf, D. (2013). Level and change in perceived control predict 19-year mortality: Findings from the Americans’ changing lives study. Dev Psychol. 49, pp.1833-1847.
55-Ozkan, T. & Lajunen, T. (2005). Multidimensional traffic locus of control scale (T-LOC): factor structure and relationship to risky driving. Pers Indiv Differ. 38(3), pp. 533-45.
56-Warner, H.W., Ozkan, T. & Lajunen, T. (2010). Can the traffic locus of control (T-LOC) scale be successfully used to predict Swedish drivers' speeding behavior? Accid Anal Prev. 42(4), pp. 1113-1117.
57-Benson, L.T. & Deeter, T.E. (1992). Moderators of the relation between stress and depression in adolescents. J Sch Couns. 39, pp.189-194.
58- بشارت، محمدعلی و باقری، سمیه (1391). نقش واسطه‌ای نشخوار و نگرانی در رابطه بین منبع کنترل با افسردگی و اضطراب. پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، سال 7، شماره 28، صص 63-42.
59-Moulding, R. & Kyrios, M. (2006). Anxiety Disorders and Control Related Beliefs: The Exemplar of Obsessive Compulsive Disorder (OCD). Clin Psychol Rev. 26, pp. 573-583.
60-Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B.E. & Lyubomirsky, S. (2008). Rethinking Rumination. Perspect Psychol Sci. 3(5), pp. 400-424.
61-Kaur, R. (2017). Role of Attributional, Styles and Perceived Control in Control in Social Anxiety among University Entrants. Rev Electron Investig Psicoeduc Psigopedag. 15(2), pp. 355-376.
62- احمدیان، ناصر (1392). رابطه ویژگی‌های شخصیتی و منبع کنترل با اضطراب امتحان در دانش آموزان دبیرستانی شهر بیرجند. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، دوره 10، شماره 18، صص 20-1.
63-Rudolph, K.D., Kurlakowsky, K.D. & Conley, C.S. (2001). Developmental and social-contextual origins of depressive controlrelated beliefs and behavior. Cognit Ther Res. 25, pp. 447- 475.
64-Chorpita, B.F., Brown, T.A. & Barlow, D.H. (1998). Perceived control as a mediator of family environment in etiological models of childhood anxiety. Behav Ther. 29, 457–476.
65- بالاخانی، زیبا (1390). بررسی رابطه بین شیوه‌های فرزندپروری والدین با تاب‌آوری، منبع کنترل و پرخاشگری فرزندان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه پیام نور.
66-Birmaher, B., Khetarpal, S., Brent, D., Cully, M., Balach, L., Kaufman, J. & Neer, S.M. (1997). The Screen of Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED): Scale construction and psychometric characteristics. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 36(4), pp. 545-553.
67-Linyan, S., Kai, W., Fang, F., Yi, S. & Xueping, G. (2008). Reliability and validity of the screen for child anxiety related emotional disorders (SCARED) in Chinese children. J Anxiety Disord. 22(4), pp. 612-621.
68-Crocetti, E., Hale, W., Fermani, A., Rajiimakers, Q. & Meeus, W. (2009). Psychometric properties of The Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED) in the general Italian adolescent population: A validation and a comparison between Italy and the Netherlands. J Anxiety Disord. 23(6): pp. 824- 829.
69- قمری گیوی، حسین، عباسی، ابوالقاسم و فلاح‌زاده، محمود (1388). بررسی میزان شیوع اختلالات اضطراب منتشر در بین دانش‌آموزان پایه پنجم و اثربخشی روش‌های خودگویی درونی و بیرونی بر کاهش آن. مطالعات روان‌شناختی، دوره 5، شماره 2، صص 26-9.
70- خانجانی، زینب، پیمان‌نیا، بهرام و هاشمی، تورج (1395). پیش‌بینی کیفیت تعامل مادر- کودک با انواع اختلالات اضطرابی در کودکان دبستان با توجه به ویژگی‌های فرهنگی مادران ایرانی. اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره 12، شماره 2، صص 260-239.
71- سلیمانی‌فرد، امید، شعبانی، فرزانه، رضایی، زهرا و نیکوبخت، نجمه (1396). گرایش به تفکر انتقادی، عزت‌نفس، ابراز وجود، اضطراب و نگرانی در دانشجویان، ارائه یک مدل علّی. دو فصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی بالینی و شخصیت، دوره 15، شماره 29، صص 166-155.
72- جوشن‌لو، محسن و قائدی، غلامحسین (1387). بررسی مجدد پایایی و اعتبار مقیاس حرمت خود روزنبرگ در ایران. دو فصلنامه علمی- پژوهشی روان‌شناسی بالینی و شخصیت، سال 15، شماره31، صص 56-49.
73-Rapee, R.M., Craske, M.G., Brown, T.A. & Barlow, D.H. (1996). Measurement of perceived control over anxiety related events. Behav Ther. 27, pp 279-293.
74-Weems, C.F., Silverman, W.K., Rapee, R. & Pina, A.A. (2003). The role of control in childhood anxiety disorders. Cognit Ther Res. 27, pp. 557-568.
75-Weems, C.F. (2005). The Anxiety Control Questionnaire for Children- Short Form. University of New Orleans. New Orleans, LA. DOI:10.13140/RG.2.2.21172.04487
76- سالاری مقدم، سعید، رنجبر، علیرضا و فتحی آشتیانی، علی (1396). اعتباریابی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه کنترل اضطراب. مجله روانشناسی بالینی، سال 9، شماره 6، صص 43-33.
77-Fine, M.A., Moreland, J.R. & Schwebel, A.I. (1983). Long -term effect of divorth on parent- chil relationships. Dev Psychol. 19, 703-713.        
78- ویلیام، کرین (1394). نظریه‌های رشد، ترجمه غلامرضا خوی نژاد و علیرضا رجائی. تهران: انتشارات رشد.