نقش عوامل مادرانه در شکل‌گیری مشکلات رفتاری کودکان: تلویحاتی در فرزند‌پروری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

مقدمه: هدف پژوهش بررسی نقش عوامل مادرانه (دلبستگی مادر، تنیدگی والدینی، ذهن‌آگاهی مادر، کیفیت مراقبت مادرانه و رفتار‌های فرزند‌پروری) در شکل‌گیری مشکلات رفتاری کودکان بود.
روش: پژوهش از نوع مطالعات توصیفی و در چارچوب یک طرح همبستگی انجام گرفت. نمونه را 290 نفر از مادران کودکان 3 تا 6 ساله شهر جیرفت تشکیل می‌دهند که به شیوه‌نمونه‌گیری خوشه‌‌ای انتخاب شدند. مادران، مجموعه‌ای از پرسشنامه‌ها شامل مقیاس کیفیت مراقبت مادرانه، مقیاس فرزند‌‌پروری، مقیاس تنیدگی والدینی - فرم کوتاه، مقیاس دلبستگی بزرگسالان کولینز و رید، مقیاس‌های رفتاری پیش‌دبستانی و مهد‌کودک و پرسشنامه پنج‌وجهی ذهن‌آگاهی را تکمیل کردند. به منظور ارزیابی روابط بین متغیر‌ها در الگوی پیشنهادی، از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد.
نتایج:یافته‌های مطالعه نشان داد مدل نهایی پس از حذف مسیر غیر‌معنی‌دار شیوه‌های فرزند‌پروری به مشکلات رفتاری کودک، از برازش خوبی برخوردار بود و در مجموع، عوامل مادرانه توانست 51 درصد واریانس مشکلات رفتاری کودک را تبیین کند. یافته‌ها نشان داد دلبستگی مادرانه به صورت مستقیم بر ذهن‌آگاهی مادر، تنیدگی والدینی و شیوه‌های فرزند‌پروری اثر می‌گذارد و به صورت غیر‌مستقیم و از طریق تنیدگی والدینی و کیفیت مراقبت مادرانه بر مشکلات رفتاری کودک تاثیر می‌گذارد. یافته‌ها نشان داد ذهن‌آگاهی به صورت مستقیم بر تنیدگی والدینی، شیوه‌های فرزند‌پروری و کیفیت مراقبت مادرانه تاثیر می‌گذارد و با واسطه‌گری کیفیت مراقبت مادرانه و تنیدگی والدینی بر مشکلات رفتاری کودک اثر می‌گذارد. همچنین، تنیدگی والدینی هم به صورت مستقیم، و هم به صورت غیر‌مستقیم از طریق اثر بر کیفیت مراقبت مادرانه، بر مشکلات رفتاری کودک اثر می‌گذارد.
بحث و نتیجه‌گیری: نتایج از نقش مهم ویژگی‌های مادر در شکل‌گیری مشکلات رفتاری کودک حمایت کرد. مضامین کاربردی نتایج الگوی نهایی در آموزش‌های فرزند‌‌پروری، به تفضیل مورد بحث قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of maternal factors in the development of children's behavioral problems: implications in parenting

نویسندگان [English]

  • Maryam Ghassami
  • Shole Amiri
  • Mehrdad Kalantari
  • Hooshang Talebi
چکیده [English]

Introduction: The aim of the study was to investigate the role of maternal factors (attachment, parenting stress, maternal caregiving quality and parenting practices) in the development of behavioral problems in children.
Methods: The study was the type of descriptive research and conducted in the framework of a correlation design. The sample was consisted of 290 mothers of children 3 to 6 years old in Jiroft city that were selected through cluster sampling. Mothers completed a set of questionnaires containing Five Fact Mindfulness questionere (FFMQ), State Adult Attachment Scale (SAAS), preschool & kindergarten behavior Scales, Maternal Caregiving Quality Scale (MCQS), Parenting Scale (PS) and Parenting Stress Index-Short Form (PSI-SF). In order to evaluate the relationships between variables in the proposed model, structural equation modeling was used.
Results: The results indicated that the final model has a good fit after eliminating nonsignificant pathway of parenting practices to the child's behavioral problems. Thus, maternal factors could explain 51% of the variance of child behavioral problems.
Conclusion: The results support the role of maternal factors in the development of children's behavioral problems. The implications of findings of final model in parenting training discussed in detail
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parenting Stress
  • Attachment
  • Mindfulness
  • parenting practices
  • Maternal Care Quality
  • Behavioral Problems
 1- Troutman, B. (2015). Integrating behaviorism and attachment theory in parent coaching. Iowa: Springer.
2- Bowlby, J. (1969). Attachment and loss (Vol. 1). Attachment. New York: Penguin Books.
3- Bowlby, J. (1988). A secure base: Clinical applications of attachment theory. London: Routledge.
4- امانی، رزیتا.، اعتمادی، عذرا.، فاتحی زاده، مریم.، بهرامی، فاطمه. (1391). رابطه بین سبک های دلبستگی و سازگاری اجتماعی . روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار سابق)، ۱۲ (۶)، صص ۱۵-۲۶.
5- Sroufe, L. A., Egeland, B., Carlson, E. A., & Collins, W. A. (2005). The development of the person: The Minnesota study of risk and adaptation from birth to adulthood. New York: Guilford Press.
6- Kochanska, G., & Kim, S. (2012). Toward a new understanding of legacy of early attachments for future antisocial trajectories: Evidence from two longitudinal studies. Development and Psychopathology, 24(3), pp 783-806.
7- Kochanska, G., & Kim, S. (2013). Early attachment organization with both parents and future behavior problems: From infancy to middle childhood.  Child Development, 84(1), pp 283-296.
8- Olson, S. L., Bates, J. E., Sandy, J. M., & Lanthier, R. (2000). Early developmental precursors of externalizing behavior in middle childhood and adolescence. Journal of Abnormal Child Psychology, 28(2), pp 119–133.
9- Bandura, A., & Walters, R. H. (1963). Social learning and personality development. New York: Holt, Rinehart & Winston.
10- Patterson, G. R. (2002). The early development of coercive family process. In J. B. Reid, G. R. Patterson, & J. Snyder (Eds.), Antisocial behavior in children and adolescents (pp. 25–44). Washington, DC: American Psychological Association.
11- Rothbaum, F., & Weisz, J. R. (1994). Parental caregiving and child externalizing behavior in nonclinical samples: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 116(1), pp 55–74.
12- Mesman, J., Stolk, M. N., Van Zeijl. J., Alink, L. R. A., Juffer, F., Bakermans-Kranenburg, M. J., Van IJzendoorn, M. H., & Koot, H. M. (2007). Extending VIPP to parental discipline: The early prevention of antisocial behavior. In F. Juffer, M. J. Bakermans-Kranenburg, & M. H. van IJzendoorn (Eds.), Promoting Positive Parenting: An attachment-based intervention. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
13- Sanders, M. R., Kirby, J. N., Tellegen, C. L., & Day, J. J. (2014). The Triple P-Positive Parenting Program: A systematic review and meta-analysis of a multi-level system of parenting support. Clinical Psychology Review, 34 (4), pp 337–357.
14- Shaw, D. S., & Bell, R. Q. (1993). Developmental theories of parental contributors to antisocial behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 21(5), pp 493–518.
15- Campbell, S. B. (2002). Behavior problems in preschool children: Clinical and developmental issues. New York: Guilford Press.
16- Goldberg, s. (1991). Attachment and chhldhood behavior problems in normal, at – rislk and clinical samples. In L. Atkinson & K. J. Zucker (eds), Attachment and psychopathology (pp. 171 – 195). New York: Guilford Press.
17- Rice, K. (1990). Attachment in adolescence: A narrative and meta-analytic review. Journal of youth and adolescence, 19 (5), pp 511-538.
18- Bakermans-Kranenburg, M. J., Van IJzendoorn, M. H., & Juffer, F. (2005). Disorganized infant attachment and preventive interventions: A review and meta-analysis. Infant Mental Health Journal, 26(3), pp191–216.
19- Dumas, J. E. (1984). Child, adult-interactional, and socioeconomic setting as predictors of parent training outcome. Education and Treatment of Children, 7(4), pp 351-364.
20- Dumas, J. E. (2005). Mindfulness-based parent training: Strategies to lessen the grip of automaticity in families with disruptive children. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 34(4), pp 779–791.
21- Law, J., Plunkett, C., Taylor, J., & Gunning, M. (2009). Developing policy in the provision of parenting programmes: Integrating a review of reviews with the perspective of both parents and professionals. Child: Care, Health, & Development, 35(3), pp 302-312.
22- Wahler, R., Rowinski, K., & Williams, K. (2008). Mindful parenting: An inductive search process. In L.A. Greco & S.C. Hayes (Eds.), Acceptance and mindfulness treatments for children and adolescents: A practitioner’s guide. Oakland, CA: New Harbinger Press.
23- Wierson, M., & Forehand, R. (1994, October). Parent behavioral training for child noncompliance: Rationale, concepts, and effectiveness. Current Directions in Psychological Science, 3(5), pp 146-150.
24- Kochanska, G., Woodard, J., Kim, S., Koenig, J. L., Yoon, J. E., & Barry, R. A. (2010) Positive socialization mechanisms in secure and insecure parent-child dyads: two longitudinal studies. J Child Psychol Psychiatry, 51(9), pp 998–1009.
25- Kabat – zinn, J. (1990). Full catastrophe living: using the wisdom of your body and. mind to face stress, pain and illness. New York: Dell Publishing.
26- Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: implications for parent–child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12(3), pp 255–270
27- Siegel, D. J., & Hartzell, M. (2003). Parenting from the inside out: How a deeper self understanding can help you raise children who thrive. New York: Penguin.
28- Moreira, H., Canavarro, M. C. (2015). Individual and gender differences in mindful parenting: The role of attachment and caregiving representations. Personality and Individual Differences, 87, pp13–19.
29- Adam, E. K., Gunnar, M. R., & Tanaka, A. (2004). Adult attachment, parent emotion, and observed parenting behavior: Mediator and moderator models. Child Development, 75(1), pp 110–122.
30- Hertz, R. M., Laurent, H. K., & Laurent, S. M. (2014). Attachment mediates effects of trait mindfulness on stress responses to conflict. Mindfulness, 6 (3), pp 483–489.
31- Siu, A. F. Y., Ma, Y., & Chui, F. W. Y. (2016). Maternal mindfulness and child social behavior: The mediating role of the mother-child relationship. Mindfulness, 7(3), pp 577-583.
32- Bögels, S. M., & Restifo, K. (2014). Mindful parenting: A guide for mental health practitioners. New York: Springer.
33- Kline, R.X. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. 3rd ed. New York: Guilford Press.
34- قنبری، سعید.، خداپناهی، محمدکریم.، مظاهری، محمدعلی.، و لواسانی، مسعود. (1390). ساخت، اعتباریابی و رواسازی مقدماتی مقیاس کیفیت مراقبت مادرانه. مجله روان‌شناسی، 15(4)، صص 322-335.
35- Arnold, D. S., O’Leary, S. G., Wolff, L. S., & Acker, M. M. (1993). The Parenting Scale: A measure of dysfunctional    parenting in discipline situations. Psychological Assessment, 5(2), pp 137–144.
36- Rhoades, K. A., & O’Leary, S. G. (2007). Factor structure and validity of the Parenting Scale. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 36(2), pp 137–146.
37- Reitman, D., Currier, R. O., Hupp, S. D. A., Rhode, P. C., Murphy,M. A., & O’Callaghan, P.M. (2001). Psychometric characteristics of the Parenting Scale in a head start population. Journal of Clinical Child Psychology, 30(4), pp 514–524. 
38- Irvine, A. B., Biglan, A., Smolkowski, K., & Ary, D. V. (1999). The value of the Parenting Scale for measuring the discipline practices of parents of middle school children. Behavior Research and Therapy, 37(2), pp 127–142.
39- نجاتی، امین.، موسوی، رقیه.، روشن، رسول. و محمودی قرایی، جواد. (1395). اثربخشی مداخلات گروهی مبتنی بر رابطه والد کودک (CPRT) بر بهبود فرزندپروری مادران کودکان 8 تا 11 ساله مبتلا به اختلال بیش فعالی کمبود توجه. مجله روانشناسی بالینی، 8(1)، صص 37-49.
40- Abidin, R. R. (1995). Parenting stress index. Florida: Psychological Assessment Resources.
41- فدایی، زهرا.، دهقانی، محسن.، طهماسیان، کارینه.، فرهادی، فاطمه. (1389). بررسی ساختار عاملی اعتبار و روایی فرم کوتاه شاخص استرس فرزند پروری مادران کودکان عادی 7 تا 12 سال. مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک، فصلنامه ره آورد دانش، 2(8)، صص 83-93.
42- Collins, N. L., & Read, S. J. (1990). Adult attachment, working models, and relationship quality in dating couples. Journal of Personality and Social Psychology, 58 (4), pp 644-663.
43- Collins, N. L. (1996).  Working models of attachment: Implications for explanation, emotion, and behavior.  Journal of Personality and Social Psychology, 71, pp 810-832.
44- پاکدامن، شهلا. (1380). بررسی ارتباط بین دلبستگی و جامعه طلبی در نوجوانی، پایان نامه دکترای روانشناسی، دانشگاه تهران.
45- زیباکردار، معصومه. (1392). بررسی ویژگی های روانسنجی پرسشنامه دلبستگی کولینز و رید و رابطه آن با پنج عامل شخصیتی NEO-FFI- R. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
46- سعیدیان اصل، محسن.، خانزاده، مصطفی.، حسنی، جعفر؛ ادریسی، فروغ. (1391). ساختار عاملی و ویژگی­های روان­سنجی نسخه فارسی مقیاس حالت دلبستگی. پژوهش در سلامت روان­شناختی، 6 (1)، صص 66-78.
47- Merrell, K.W.)1994(. Preschool and Kindergarten Behavior Scales: Test Manual. Brandon, VT: Clinical Psychology Publishing Company.
48- خسروی، علی اکبر؛ هومن، حیدرعلی؛ شکری، عباس. (1389).  بررسی عملی بودن، اعتبار، روایی و نرم یابی مقیاس مشکلات رفتاری کودکان پیش دبستانی. تحقیقات رفتاری، 2 (7)، صص 49-33.
49- Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J. & Toney, L. (2006). Using self-report Assessment methods to Explore Facets of mindfulness. Assessment, 13(1), pp 27-45.
50- احمدوند، زهرا، شعیری، محمدرضا.، حیدری نسب، لیلا. (1392). وارسی اعتبار و روایی پرسشنامه پنج وجهی ذهن‌آگاهی در نمونه های غیر بالینی ایرانی.  مجله علوم رفتاری، 7(3)، صص 229-237.
51- Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. 6th ed. London: Pearson education Inc.
52- Barrett, P. (2007). Structural Equation Modelling: Adjudging Model Fit. Personality and Individual Differences, 42 (5), pp 815-24.
53- Wheaton, B., Muthen, B., Alwin, D.F., & Summers, G. (1977). Assessing Reliability and Stability in Panel Models. Sociological Methodology, 8 (1), pp 84-136.
54- Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen & J. S. Long (Eds.), Testing Structural Equation Models (Vol. 154, pp. 136–162). Beverly Hills: Sage.
55- Preacher, K.J., & Hayes, A.F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), pp 879- 891.
56- Pepping, C. A., & Duvenage, M. (2016). The origins of individual differences in dispositional mindfulness. Personality and Individual Differences, 93, pp 130–136.
57- Caldwell, J. G., & Shaver, P. R. (2013). Mediators of the link between adult attachment and mindfulness. Interpersona: An International Journal on Personal Relationships, 7(2), pp 299–310.
58- Melen, S., Pepping, C. A., & O’Donovan, A. (2017). Social foundations of mindfulness: Priming attachment anxiety reduces emotion regulation and mindful attention. Mindfulness, 8(1), pp 136–143.
59- Gillath, O., Shaver, P. R., & Mikulincer, M. (2005). An attachment-theoretical approach to compassion and altruism. In P. Gilbert (Ed.), Compassion: Conceptualizations, research and use in psychotherapy (pp. 121–147). London: Routledge.
60- Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in adulthood: Structure, dynamics, and change. New York: The Guilford Press.
61- Nijssens, L., Bleys, D., Casalin, S., Vliegen, N., & Luyten, P. (2018). Parental Attachment Dimensions and Parenting Stress: The Mediating Role of Parental Reflective Functioning. Journal of Child and Family Studies, 27(6), pp 2025 – 2036.
62- Mills-Koonce, W. R., Appleyard, K., Barnett, M., Deng, M., Putallaz, M., & Cox, M. (2011). Adult attachment style and stress as risk factors for early maternal sensitivity and negativity. Infant Mental Health Journal, 32(3), pp 277–285.
63- Vasquez, K., Durik, A. M., & Hyde, J. S. (2002). Family and work: Implications of adult attachment styles. Personality and Social Psychology Bulletin, 28(7), pp 874–886.
64- McMahon, C. A., & Meins, E. (2012). Mind-mindedness, parenting stress, and emotional availability in mothers of preschoolers. Early Childhood Research Quarterly, 27, pp 245–252.
65- Foster, C. J., Garber, J., & Durlak, J. A. (2008). Current and past maternal depression, maternal interaction behaviors, and children’s externalizing and internalizing symptoms. Journal of Abnormal Child Psychology, 36, pp 527–537.
66- de Cock, E. S. A., Henrichs, J., Klimstra, T. A., Maas, A. J. B. M., Vreeswijk, C. M. J. M., Meeus, W. H. J., & van Bakel, H. J. A. (2017). Longitudinal associations between parental bonding, parenting stress, and executive functioning in toddlerhood. Journal of Child and Family Studies, 26(6), pp 1723–1733.
67- Fallucco, E. M., Aldridge, P., Greco, P., & Blackmore, E. R. (2016). Parenting stress and early childhood behavioral and emotional problems. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 5 (10), pp114.
68- Sadava, S. W., Busseri, M. A., Molnar, D. S., Perrier, C. P. K., & Decourville, N. (2009). Investigation of a four pathway model of adult attachment orientation and health. Journal of Social and Personal Relationships, 26 (5), pp 604-633.
69- Coatsworth, J. D., Duncan, L. G., Nix, R. L., Greenberg, M. T., Gayles, J. G., Bamberger, K. T., & Demi, M. A. (2015). Integrating mindfulness with parent training: effects of the mindfulness-enhanced strengthening families program. Developmental Psychology, 51(1), pp 26-35.
70- Singh, N. N., Lancioni, G. E., Winton, A. S. W., Fisher, B. C., Wahler, R. G., McAleavey, K., et al. (2006). Mindful parenting decreases aggression, noncompliance, and self injury in children with autism. Journal of Emotional and Behavioral Disorders,14(3), pp 169–177.
71- Singh, N. N., Lancioni, G. E., Winton, A. S. W., Singh, J., Curtis, W. J., Wahler, R. G., et al. (2007). Mindful parenting decreases aggression and increases social behavior in children with developmental disabilities. Behavior Modification, 31(6), pp 749–771.
72- Singh, N. N., Lancioni, G. E., Witnon, A. S. W., Singh, J., Singh, A. N., Adkins, A. D. et al. (2010). Training in mindful caregiving transfers to parent–child interactions. Journal of Child and Family Studies, 19(2), pp 167-174
73- Reitz, E., Deković, M., & Meijer, A.M. (2005). The Structure and Stability of Externalizing and Internalizing Problem Behavior during Early Adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 34(6), pp 577 88.
74- Stewart K. Internalizing symptoms of children and parenting practices: A exploratory study. MSc Thesis. USA: UTAH University; 2001. Available from: http://search.proquest.com/dissertations/docview/304725676/fulltextPDF/769BBB28D8CD468EPQ/1?accountid=34363
75- یوسفی فریده. (1386). ارتباط سبک فرزندپروری والدین با مهارت‌های اجتماعی و جنبه‌هایی از خود- پنداره دانش‌آموزان دبیرستانی. روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار سابق)، 1(۲۲)، صص ۳۷-۴۶.
76- Dwairy, M., & Menshar, K. E. (2006). Parenting style, individuation, and mental health of Egyptian adolescents. Journal of Adolescence, 29(1), pp 103–117.
77- Dwairy, M. (2004). Parenting styles and psychological adjustment of Arab adolescents. Transcultural Psychiatry, 41(2), pp 233–252.
78- Ho, C., Bluestein, D. N., & Jenkins, J. M. (2008). Cultural differences in the relationship between parenting and children's behavior. Developmental Psychology, 44(2), pp 507-522.
79- Chao, R. K. (1994). Beyond parental control and authoritarian parenting style: Understanding Chinese parenting through the cultural notion of training. Child Development, 65(4), pp 111–119.
80- Deater-Deckard, K., Dodge, K. A., Bates, J. E., & Pettit, G. S. (1996). Physical discipline among African American and European American mothers: Links to children’s externalizing behaviors. Developmental Psychology, 32(6), pp 1065–1072.
81- Brown, A. M. & Whiteside, S.P. (2008). Relations among perceived parental rearing behaviors, attachment style, and worry in anxious children. Anxiety Disorders, 22(2), pp 263–272