بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خود و مدیریت هیجان به مادران بر پرخاشگری، تاب‌آوری نوجوانان دختر شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن

چکیده

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت خود و مدیریت هیجان (از سری بسته‌های نماد) به مادران نوجوانان دختر شهر تهران بر پرخاشگری، تاب‌آوریانجام گردید.
روش: طرح پژوهشی حاضر، نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مادران نوجوانان دختر شهر تهران در سال تحصیلی 98-97 بود، که دخترانشان دارای پرخاشگری بالا و تاب‌آوری پایین بودند. به منظور اجرای پژوهش، ابتدا غربالگری انجام گرفت که 500 دانش‌آموز، پرسشنامه‌های پرخاشگری باس و پری و تاب‌آوری کونور و دیویدسون را تکمیل نمودند و از میان آن‌ها 45 نفر، دارای پرخاشگری بالا و تاب‌آوری پایین انتخاب گردیدند، سپس نمونه منتخب به صورت تصادفی به سه گروه تقسیم شدند (دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه). گروه آزمایشی مدیریت خود طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت آموزش مدیریت خود و گروه آزمایشی مدیریت هیجان طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت آموزش مدیریت هیجان قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، شامل پرسشنامه‌های پرخاشگری باس و پری (1992) و تاب‌آوری کونور و دیویدسون (2003) بودند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل گردیدند.
نتایج:نتایج نشان داد در پرخاشگری، تاب‌آوری، بین سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری (01/0p <) و دو گروه آزمایش و کنترل (05/0p <) تفاوت معنادار وجود دارد. ضمنا در مرحله پیگیری، اثربخشی اجرای بسته‌های آموزشی مدیریت خود و مدیریت هیجان برای متغیرهای پرخاشگری، تاب‌آوری تداوم داشت.
بحث و نتیجه‌گیری: بنابراین اجرای بسته آموزشی مدیریت خود و مدیریت هیجان به مادران نوجوانان دختر می‌تواند تاثیرگذاری مهمی در کاهش پرخاشگری و افزایش تاب‌آوری فرزندان آنان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examination of the Effectiveness of Self-Management and Emotion Management Training for Mothers on Aggression, Resiliency among Teen Girls of Tehran City

نویسندگان [English]

  • Mina Ghanavatian 1
  • Ali Mehdad 1
  • Khadijeh Abolmaali al-Husseini 2
چکیده [English]

Introduction: The present research carried out by the purpose of examining the effectiveness of self-management and emotion management training (a series of symbol packages) for mothers of Teen Girls of Tehran city, on aggression and Resiliency.
Methods: A quasi-experimental design was used in this research, using Pre-test and Post-test with control group and quarterly follow up. The statistical population consisted of all mothers of teen girls of Tehran city during the 1397-98 school year, whose daughters had high aggressiveness and low resilience. For the purpose of the research, a screening was carried out on 500 students who completed the Buss and Perry aggression questionnaire and the Connor and Davidson resiliency questionnaire and from among them 45 individuals with high aggressiveness and low resiliency were selected, then randomly divided into three groups (two experimental and one control groups). The experimental self-management group received self-management training during 10 sessions of 90 minutes and the experimental emotional management group received their training during 10 sessions of 90 minutes. The research tools were also included Buss & Perry`s (1992) aggression questionnaire and Connor and Davidson`s (2003) resiliency questionnaire. The data was also analyzed throughout the repeated measures analysis of variance.
Results: The results showed that there is a significant difference in aggression, resiliency, between three phases of pre-test, post-test and follow-up (p < 0/01), and in two experiment and control groups (p < 0/05).  In follow-up phase, the effectiveness of performing self-management and emotion management training packages continued for aggression and resiliency variables.
Conclusion: Therefore, implementation of self-management and emotion management training packages for mothers of Teen Girls can have a significant impact on reducing aggression and increasing resiliency of their children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-management
  • emotion management
  • aggression
  • resiliency
 1- بهجتی، زهرا و خباز، محمود و ناصری، محمد (1393). رابطه بین حمایت اجتماعی و سبکهای مقابله ای با تاب آوری در نوجوانان پسر بزهکار. فصلنامه رفاه اجتماعی، بهار 1393، صص 183 - 200.
2- Higa-McMillan, C. K., Francis, S. E., Rith- Najarian, L., & Chorpita, B. F. (2016). Evidence base update: 50 years of research on treatment for child and adolescent anxiety. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 45(2) .PP. 91-113.
3- یوسفی، فریده(1385). بررسی رابطة راهبردهای شناختی تنظیم هیجان با افسردگی و اضطراب در دانش آموزان مراکز راهنمایی استعدادهای درخشان، پژوهش در حیطه کودکان استثنایی/ سال 6، شماره 4، 871-892.
4- Evans, S.C., Blossom. J.B., Canter. K.S., PoPPert-Cordts K., Kanine R., & Garcia A. (2016). Self-reported Emotion Reactivity Amongearly adolescent Girls: Evidence for Convergent and Discriminant Validity in an Urban Community Sample. BehavTher. , 47(3) .PP. 299-311.
5- مختاری، زهرا و میرمهدی، سید رضا (1394). رابطه هیجان خواهی با رفتارهای پرخطر نوجوانان شهرستان همدان، دوره 2، شماره 4، بهار 94، صص 21 – 44.
6-  حسینی قمی، طاهره و امامی، سعیده (۱۳۹۶). بررسی رابطه بین هوش هیجانی و تاب آوری بر مدیریت تعارض در بین معلمان زن مقطع دبیرستان منطقه 18 آموزش و پرورش شهر تهران، چهارمین کنفرانس بین المللی نوآوری های اخیر در روانشناسی،مشاوره و علوم رفتاری، تهران.
7- Hofmann، S. G. &. Kashdan، TB. (2014). Culture and affect: The factor structure of the affective style questionnaire and its relation with depression and anxiety among Japanese. BMC Research Notes. 7:590.
8- شکوهی یکتا، محسن و زمانی، نیره و محمودی، مریم و پورکریمی، جواد و اکبری زردخانه، سعید (1393). تاثیرات مداخلات شناختی – رفتاری بر کنترل دانش آموزان دبیرستانی. مجله روانشناسی بالینی و شخصیت. پاییز و زمستان 93، جلد 2، شماره 11، صص 61 – 70.
9- هاشمی، زهرا و جوکار، بهرام (1392). مدل یابی علی تاب آوری هیجانی، نقش دلبستگی به والدین و همسالان، راهبردهای مقابله ای و تنظیم شناختی هیجانات. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات روانشناختی،9(1)، صص 38 - 9.
10- Montgomery، J. M.، Schwean، V. L.، Burt، J. A. G.، Dyke، D. A.، Thorne، K. J.، Hindes، Y. L.، McCrimmon، A. W.، Kohut، C. S. (2008). Emotional intelligence and resiliency in young adults with Asperger’s Disorder. Canadian Journal of School Psychology.  23، 70-93.
11- Prince-Embury، S. & Saklofske، D. H. (2013). (Eds.) Resilience in Children، Adolescents and Adults: Translating Research into Practice. New York: Springer.
12- Fredrickson، B. L. (2004). The broaden – and – build theory f positive emotions. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 359 (1449), pp. 1367-1378.
13- Hart، A.، Blincow، D. & Thomas، H. (2007). Resilient therapy. New York: Routledge.
14- حق رنجبر، فرخ و کاکاوند، علیرضا و برجعلی، احمد و برماس، حامد (1390).تاب آوری و کیفیت مادران دارای فرزندان کم توان ذهنی، نشریه علوم رفتاری، دوره 1، شماره بهار.
15- Roediger, E., Stevens, B., Brockman, R., Behary, W. T., & Young, J. (2018). Contextual schema therapy: An integrative approach to personality disorders, emotional dysregulation, & interpersonal functioning. Olkand, CA: Context Press.
16- Lahav, Z., & Brunstein, A. (2018). Bullying victimization and depressive symptoms in adolescence: The moderating role of parent-child conflicts among boys and girls. Journal of Adolescence, 68, 152-158.
17- رضازاده، سمانه (1393). مدیریت هوش هیجانی در باورهای اعتقادی و جلوگیری از رفتارهای پرخطر دانش آموزان، اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
18- رشید زاده، عبدالله و بدری، رحیم و فتحی آذر، اسکندر و تورج هاشمی.(1397).اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان فراشناختی بر تاب آوری و اهمالکاری تحصیلی. فصلنامه نوآوری های آموزشی. اسفند 1397.
19- مرتضوی امامی، سید علی اکبر  و احقر، قدسی.(1394).تأثیر روش درمانجو مدارى راجرز بر تاب آورى دانش آموزان. فصلنامه نوآوری های آموزشی. دی 1394.
20- جباری بیرامی، حسین و بخشیان، فریبا و وحیدی، رضاقلی و محمدپوراصل، اصغر  (1387). نگرش و رفتارهای پر خطر دانش آموزان راهنمایی و دبیرستان تبریز در ارتباط با مواد مخدر، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، دوره  14، شماره  3 (پیاپی 54) ویژه نامه اعتیاد.
21- Gross, J.J. (2007). Handbook of emotion regulation. The Guilford press.
22- Gail, H. (2018). Bullying: What the PNP needs to know. Journal of Pediatric Health Care, 32, 399-408.
23- Zuckerman, D. (2016). Bullying harms victims and perpetrators of all ages. Health Progress, 97, 63-66.
24- اصغری شربیانی، و عباس، بشرپور، سجاد. (1397) نقش میانجی همدلی در رابطه بین کارکردهای خانواده و قلدری در دانش آموزان. مجله روانشناسی خانواده، 5، صص 15 – 26.
25- Ingram, K. M., Espelage, D. L., Merrin, G. J., Valido, A., Heinhorst, J., & Joyce, M. (2019). Evaluation of a virtual reality enhanced bullying prevention curriculum pilot trial. Journal of Adolescence, 71, 72-83.
26- Carver, C. S. & Scheir, M. F. (1990). Principle of self-regulation: Action and emotion. In E. T. Higgins & R.M sorrention (Eds), handbook of motivation and cognition: Foundation of social behaviors, 2, 3 – 52. New York: Gilford press. 
27- Kazdina, A., Glick, A., Popea, J., Kaptchuk, T., Lecza, B., Carrubbad, E., McWhinneya, E., Hamiltonaa, N. (2018). Parent management training for conduct problems in children: Enhancing treatment to improve therapeutic change. International Journal of Clinical and Health Psychology, (18), 91-101.
28- Thijssen, J., Vink, G., Muris, P., & de Ruiter, C. (2017). The Effectiveness of Parent Management Training—Oregon Model in Clinically Referred Children with Externalizing Behavior Problems in The Netherlands. Child Psychiatry and Human Development, 48(1), 136–150.
29-  عدالتیان کرباسی، نازگل و حسین شاره،(۱۳۹۷) ، اثربخشی برنامه دلبستگی محور بر شادکامی، تاب آوری و بهزیستی روانشناختی نوجوانان دختر، ششمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار -موسسه آموزش عالی مهر اروند.
30- منصوری، لیلا و ویسکرمی، حسنعلی و رضایی، فاطمه (1398). اثربخشی آموزش خود-دلسوزی شناختی بر تاب آوری و خودکارآمدی دانش آموزان دختر مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجله روانشناسی بالینی و شخصیت. بهار و تابستان 1398، دوره 17، شماره 1، صص 111 – 121.
31- امیری برمکوهی، علی (۱۳۸۸). آموزش مهارت­های زندگی برای کاهش افسردگی، فصلنامه روانشناسان ایرانی روانشناسی تحولی، ۲۰ (۵). صص ۲۹۷-۳۰۶.
32- رشید زاده، عبدالله و بدری، رحیم و فتحی آذر، اسکندر و تورج هاشمی.(1397).اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان فراشناختی بر تاب آوری و اهمالکاری تحصیلی. فصلنامه نوآوری های آموزشی. اسفند 1397.
33- فنودی، مهشید و الهام حکیمی راد (۱۳۹۷). اثربخشی آموزش مدیریت خود بر پرخاشگری، رابطه مادر کودک و خود­اثرمندی والدینی در مادران کودکان ناشنوای شهر تهران، اولین کنفرانس رشد، توسعه و سلامت انسان، تهران، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی.
34- سرمد، زهره و بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1392). روشهای تحقیق در علوم رفتاری. تهران : نشر آگه.
35- محمدی، مسعود و جزایری، علیرضا و رفیعی، امیرحسین و جوکار، بهرام و پورشهباز، عباس (1384). بررسی عوامل موثر بر تاب آوری در افراد در معرض سوء مصرف مواد مخدر. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز، 2 و 3، صص 193- 214.
36- جوادی، رحم خدا و پرو، درا (1387). رابطه هوش هیجانی و تاب آوری در دانشجویان علوم بهزیستی و توان بخشی. مجله اعتیاد پژوهی، 8، صص 69 – 81.
37- Buss, A. H &, Perry, M. (1992). The Aggression Questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 63, 452-459.
38- زارع، علیرضا و براتعلی، قوامی و دفتری، فروغ ،(۱۳۹۵) ، اثر بخشی آموزش مهارت خودآگاهی و مدیریت هیجان بر خودناتوان سازی تحصیلی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهربجنورد، چهارمین همایش ملی مشاوره و سلامت روان، قوچان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان
39- Muntean A, Ungureanu R, Runcan P. The School's Role in Building up the Resiliency of Adopted Children. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2012; 46:331-4.
40- Helena, M., Maria, J. G., & Maria, C. C. (2018). Is mindful parenting associated with adolescents’ well-being in early and middle/late adolescence? The mediating role of adolescents’ attachmentr, self- Compassion and mindfulness. Journal of Youth and Adolescence, 3, 1-18.
41- اکرمی، لیلا، ملکپور، مختار، فرامرزی, سالار، عابدی, احمد. (1398). بررسی اثربخشی برنامه آموزش مادران و نوجوانان بر کاهش مشکلات رفتاری و اجتماعی دختران نوجوان در دوره بلوغ. روانشناسی بالینی و شخصیت، دوره 17، شماره 2، صص. 113-124.
42- هاشمی، زهرا و جوکار، بهرام (1392). مدل یابی علی تاب آوری هیجانی، نقش دلبستگی به والدین و همسالان، راهبردهای مقابله ای و تنظیم شناختی هیجانات. فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات روانشناختی،9(1)، صص 38 - 9.