اثربخشی گروه‌درمانی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بهبود مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی ارشد روان‌شناسی بالینی، واحد چالوس دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

2 مربی گروه پرستاری، واحد چالوس دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

3 استادیار گروه روان‌شناسی بالینی، واحد چالوس دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

چکیده

مقدمه: ازآنجایی‌که مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم از سطوح بالای  استرس برخوردار بوده و ذهن‌آگاهی نیز که خود از مؤلفه‌های متعددی تشکیل شده است در کاهش استرس آنها مؤثر است؛ بنابراین تلاش در امر بهبود مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی امری ضروری است، ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی گروه‌درمانی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر بهبود مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم انجام گرفت.
روش: بررسی پیش‌رو از نوع پژوهش‌های نیمه‌آزمایشی (طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل) بوده و جامعه آماری شامل تمامی مادران دانش‌آموزان منطقه دو آموزش و پرورش تهران در سال 1400 که مبتلا به اوتیسم بودند تشکیل داد. نمونه‌ها ابتدا به‌صورت هدفمند انتخاب شده، سپس به روش تصادفی ساده در دو گروه مساوی آزمایشی و کنترل تقسیم شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه ذهن‌آگاهی بائر که قبل و بعد از دوره درمان 8 جلسه‌ای اجرا شد استفاده شد. درنهایت داده‌ها از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیره مورد تفسیر قرار گرفت.
نتایج: یافته‌ها نشان داد که مداخله ذکرشده به‌ترتیب با ضریب ایتای 41/0، 43/0 و 61/0 بر بهبود مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی شامل «مشاهده، عمل همراه با آگاهی و توصیف» مؤثر است.
بحث و نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها می‌توان از گروه‌درمانی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی به‌عنوان روشی مناسب برای بهبود ذهن‌آگاهی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم استفاده کرد که این موضوع نه تنها سب برخورداری مادران از فواید بهبود ذهن‌آگاهی در کاهش استرس ناشی از پرورش فرزند دارای اختلال اوتیسم می‌شود بلکه می‌تواند در برخورداری از سایر تأثیرات بهبود مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی (نظیر کاهش اضطراب، پیامدها و عوارض روان‌شناختی ناشی از پرورش فرزند دارای اختلال اوتیسم) نیز میسر باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Mindfulness-Based Stress Reduction Group Therapy on Improving Mindfulness Components of Mothers with Children with Autism

نویسندگان [English]

  • Maryam Soraki Aliabad 1
  • Azita Delfan Azari 2
  • Kamian Khazaei Koohpar 3
1 Postgraduate Student of Clinical Psychology, Islamic Azad University, Chalous Branch, Chalous, Iran.
2 Instructor, Department of Nursing, Islamic Azad University, Chalous Branch, Chalous, Iran.
3 Assistant professor, Department of Psychology, Islamic Azad University, Chalous Branch, Chalous, Iran.
چکیده [English]

Introduction: Mothers with autistic children suffer from high levels of stress and mindfulness, consisting of several components, is effective in reducing their stress; therefore efforts to improve the components of mindfulness are essential.  Therefore, trying to improve the components of mindfulness is essential. Therefore, this study aimed to study the effectiveness of mindfulness-based stress reduction group therapy in improving the components of mindfulness in mothers with children with autism.
Method: The present study is a semi-experimental type of research (pre-test-post-test design with a control group) and the statistical population consisted of all the mothers of students in Tehran's second education district in 2020 who were diagnosed with autism. The samples were first selected purposefully, then they were divided into two equal experimental and control groups by a simple random method. To collect data, Baer's mindfulness questionnaire was used before and after the 8-session treatment period. Finally, the data were interpreted through multivariate covariance analysis.
Results: The findings showed that the intervention was effective with the coefficient of 0.41, 0.43, and 0.61, respectively, effective in improving the components of mindfulness, including "observation, action with consciousness and description".
Discussion and conclusion: Accordingly, it is possible to use the mindfulness-based stress reduction therapy group as a suitable method to improve the mindfulness of mothers with autistic children, which is not only because mothers enjoy the benefits of improving the mind.  Awareness reduces the stress caused by raising a child with autism disorder, but it can also have other effects of improving the components of mindfulness (such as reducing anxiety, consequences and psychological complications caused by raising a child with autism disorder).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness
  • Components of Mindfulness
  • Group Therapy
  • Stress Reduction Based on Mindfulness

مراجع

  1. چینی‌فروشان، فاطمه؛ آزادفلاح، پرویز؛ فراهانی، حجت‌اله. ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی مقیاس سازش‌یافتگی روان‌شناختی، نشریه علمی روان‌شناسی بالینی و شخصیت. 1398؛ (2) 17: 138-125.
  2. نریمان، هدا؛ حسن‌زاده، اکبر؛ قمرانی، امیر؛ عمیدی مظاهری، مریم. بررسی ارتباط افسردگی، اضطراب و استرس با حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی در مادران کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. مجله تحقیقات نظام سلامت، 1399؛ (3) 16: 205-199.
  3. رستمی، مجید؛ کیخسروانی، مولود؛ پولادی ریشهری، علی؛ بحرانی، محمدرضا. مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و آموزش راهبردهای مقابله‌ای بر اضطراب و ناامیدی مادران کودکان اختلال طیف اوتیسم. مجله دوماهنامه طب جنوب، 1399؛ (1) 23: 69-56.
  4. صفی‌خانی، فریده؛ افتخاری صعادی، زهرا؛ نادری، فرح؛ مرعشیان، فاطمه سادات. اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و تصویرسازی ذهنی دستوری بر معنویت و پردازش هیجانی مادران دارای دانش‌آموزان اختلال طیف اوتیسم. مجله توسعه آموزش جندی‌شاپور، 1399؛ (3) 11: 445-427.
  5. واحدپرست، حکیمه؛ خلفی، سعیده؛ جهان‌پور، فائزه؛ باقرزاده، راضیه. بررسی نقش پیش‌بین استرس والدگری در انسجام و انطباق خانواده‌های دارای کودک مبتلا به طیف اوتیسم. نشریه روان‌پرستاری، 1399؛ (1) 8: 105-94.
  6. امام‌دوست، زیبا؛ تیموری، سعید؛ خوی‌نژاد، غلامرضا؛ رجایی، علیرضا. مقایسه اثربخشی مداخلات مبتنی بر آموزش ذهن‌آگاهی و واقعیت درمانگری بر تنظیم شناختی هیجان در مادران کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. مجله علوم روان‌شناختی، 1399؛ (89) 19: 655-647.
  7. امینی، مهدی؛ شیاسی، یاسمن؛ مطلبی‌پور، زهرا؛ لطفی، مژگان. نقش راهبردهای تنظیم هیجان و ویژگی‌های شخصیتی در کیفیت زندگی و سلامت روان مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 1399؛ (3) 27: 423-430
  8. محمدعلیزاده نمینی، آناهیتا؛ اسمعیل زاده آخوندی ، محمد. مقایسه ی مؤلفه‌های ذهن آگاهی و مزاج‌های عاطفی در افراد با افسردگی اساسی، اضطراب منتشر و افراد  بهنجار.   مجله روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت، 1395؛ (4 )3:  12-2.
  9. American Psychological Association. Benefits of Mindfulness. 2020. Available from: https://www.helpguide.org/harvard/benefits-of-mindfulness.htm
  10. Michelle, O. MindfulMondays: The Components of Mindfulness. 2020.  Available from: https://www.moderneast.com/life/mindfulmondays-components-mindfulness-218982.html

 

  1. بهشتی، محمد. کاهش تنیدگی مبتنی بر ذهن‌آگاهی چیست؟ 1400؛ گرفته‌شده:

https://beheshtiyan.ir/mbsr-mindfulness-based-stress-reduction 

  1. Tkatch R, Bazarko D, Musich S, Wu  L, MacLeod S, Keown K,…, et al. A pilot online mindfulness intervention to decrease caregiver burden and improve psychological well-being. J Evid Based Altern Med

. 2017., 22(4): 736-743.

  1. Hoppes S, Bryce H, Hellman  C, Finlay E. The effects of brief mindfulness training on caregivers' wellbeing. Journal of Active, Adaptation & Aging. 2012., 36(2): 147-166.
  2. Whitebird RR, Kreitzer M, Crain  AL, Lewis BA, Hanson LR, Enstad CJ. Mindfulness-based stress reduction for family caregivers: A randomized controlled trial. Gerontologist. 2013.,   53(4): 676-686.
  3. . Kor PPK, Li  JYW, Chien WT. Effects of a modified mindfulness-based cognitive therapy for family caregivers of people with dementia: A pilot randomized controlled trial. Int J Nurs Stud. 2019.,  98,107-117
  4. شعبانی، مهشید؛ جراره، جمشید. اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر فشار مراقبتی و خستگی روانی مادران با کودک اوتیسم. فصلنامه مددکاری اجتماعی؛ 1399؛ (1) 9: 12-5.
  5. رحمانی، نرگس؛ منصوری، احمد. اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر نشخوار فکری و رشد پس از سانحه زنان داغ‌دیده. نشریه روان‌شناسی بالینی و شخصیت؛ 1398؛ (1) 17: 32-23.
  6. احمدوند، زهرا؛ حیدری نسب، لیلا؛ شعیری، محمدرضا. وارسی اعتبار و روایی پرسشنامه پنج‌وجهی ذهن‌آگاهی در نمونه‌های غیربالینی ایرانی. مجله علوم رفتاری، 1392؛ (25) 3: ۲۳۷-229.

 

  1. Stahl, B. & Goldestin, E. (2007). Mindfulness – Based Stress Reduction Workbook. New Harblnger Publications, Inc
    20. Paulina Rojas-Torres L, Alonso-Esteban Y, Fernanda López-Ramón M, Alcantud-Marín, F. Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR) and Self Compassion (SC) Training for Parents of Children with Autism Spectrum Disorders: A Pilot Trial in Community Services in Spain. Children . 2021., 8(5): 316.
  2. Rayan A, Ahmad M. Effectiveness of Mindfulness-Based Intervention on Perceived Stress, Anxiety, and Depression Among Parents of Children with Autism Spectrum Disorder. Mindfulness. 2017., 8( 3 ): 677–690.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار