اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت بر خودکارآمدی و سبک والدگری مادران کودکان با اختلالات درونی‌سازی شده و برونی‌سازی شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 استادیار گروه روانشناسی کودکان با نیازهای خاص، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه فرزندپروری مثبت برخودکارآمدی وسبک والدگری مادران کودکان با اختلالات درونی سازی شده و برونی سازی شده است.
روش: طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی باپیش آزمون، پس آزمون وگروه کنترل بود وجامعه آماری شامل کلیه مادران کودکانی بود که در سال تحصیلی 97-1396 به مرکز مشاوره آموزش و پرورش منطقه فلاورجان مراجعه کرده بودند. از این جامعه به روش نمونه گیری در دسترس30 مادرکه کودک آنها در دامنه سنی 11-6سال بودند و براساس نمره بالاتر از نقطه برش درآزمون توانایی ها و مشکلات گودمن تشخیص اختلالات درونی سازی شده و برونی سازی شده را دریافت کرده بودند ، انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. مادران کودکان گروه آزمایش تحت آموزش طی هشت جلسه قرار گرفتند. ابزارهای این پژوهش پرسشنامه ی خودکارآمدی والدگری دومکا وسبک والدگری بامریند بود. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس ومانکوا تحلیل شد.
نتایج:یافته‌ها نشان داد برنامه ی فرزندپروری مثبت می تواند موجب افزایش خودکارآمدی والدگری وتغییرسبک های والدگری مادران کودکان با اختلالات درونی سازی شده و برونی سازی شده  شود.
بحث و نتیجه‌گیری: آموزش برنامه ی فرزندپروری مثبت به مادران کودکان با اختلالات درونی سازی شده و برونی سازی شده می تواند موجب افزایش خودکارآمدی والدگری و تغییرسبک های والدگری افراطی(مستبدانه و سهل گیرانه) در مادران شود. پیشنهاد می شود از این برنامه برای بهبود مهارت های فرزندپروری مادران کودکان با اختلالات درونی سازی شده و برونی سازی شده استفاده شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of positive parenting program on self-efficacy and parenting style in mothers of children with internalized and externalized disorders

نویسندگان [English]

  • Maryam Rahimi 1
  • Nahid Akrami 2
  • Amir Ghamarani 3
1 M.A. of Clinical Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Assistant Professor, Department of Children Psychology with Special Needs, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Introduction: The purpose of this research was to evaluate the effectiveness of positive parenting program on self-efficacy and parenting style in mothers of children with internalized and externalized disorders.
Method: This was quasi-experimental research with a pretest-posttest, and a control group. The statistical population included all mothers of children who had referred to the Falavarjan Education counseling center in the academic year of 2017-18. Thirty mothers whose children ranged in age from 6 to 11 years were selected by convenience sampling method and randomly assigned to experimental and control groups.  Participants received a score higher than the cut-off point in the Goodman's ability and problems diagnosis of internalized and externalized Disorders. The mothers of experimental group was trained for eight sessions. The tools of this research were Domca parental self-efficacy scale and Baumrind parenting style questionnaire. Data were analyzed using analysis of covariance and MANCOVA.
Results: The results showed that positive parenting program can increase parenting self-efficacy and change parenting styles in mothers of children with internalized and externalized disorders.
Discussion and conclusion: Teaching positive parenting program to mothers of children with internalized and externalized disorders can increase parenting self-efficacy and change extreme parenting styles (authoritarian and permissive) in mothers. It is suggested that this program could be used to improve the parenting skills for mothers of children with internalized and externalized disorders

کلیدواژه‌ها [English]

  • Positive Parenting Program
  • Parenting Self-efficacy
  • Parenting Style
  • Mothers of Children with Internalized and Externalized Disorders
1- Belfer ML. Child and adolescent mental disorders: The magnitude of the problem across the globe, Clin.child.psychol .2008;49(3): 226-36.
2- Husky  MM, Boyd A, Bitfoi, A, Carta MG, Chan-Chee C, Goelitz D, et al. Self-reported mental health in children ages 6–12 years across eight European countries. Eur. Child Adolesc. Psychiatry.2017; 1: 1–11.
3- Rutter M, Bishop D, Pine D, Scott S, Stevenson J, Taylor E, Thapar A. Rutter's child and adolescent psychiatr. London: Wiley-Blackwell;2011.
4- Bornstein MH, Cote LR ,Haynes OM, Hahn CS , Park Y. Parenting knowledge :Experiential and socio demographic factors in European American mothers of young children.     Dev. Psychol. 2010; 46: 1677–93.
5-Collins WA, Steinberg L.Adolescent development in interpersonal context. In Social, Emotional, and Personality Development. Handbook of Child Psychology; Damon, W., Lerner, R., Eds; New York: Wiley;2006.
6- Fergusson DM, Horwood LJ, Ridder, EM .Show me the child at seven: The consequences of conduct problems in childhood for psychosocial functioning in adulthood. J. child psychol ,2005; 46:837-849.
7- Fajardo F, León B, Felipe  E, Polo MI, Santos E. Mental health in Spanish minors. Socio educational variables. Salud Mental ,2015; 38: 329–35.
8- Albanese A ,Russo G, Geller P. The role of parental self‐efficacy in parent and child well‐being: A systematic review of associated outcomes child care, health and development,2019, 3(45): 333-63.
9-Hollowaya S,Suzukin S,Kim S,Nagase A,Wanga Q ,Campbell E,et al .Development and cross-national validation of a revised version of the Berkeley Parenting Self-efficacy Scale. Early Child. Res. Q.2019;47: 309-20.
10-Meunier JC, Roskam I. Self-efficacy beliefs amongst parents of young children: Validation of a self-report measure. J. Child Fam. Stud ,2009; 18: 495–11.
11- Murdock K W. An examination of parental self-efficacy among mothers and fathers.     Psychol. Men Masculinities. 2013; 14: 314–23.
12- Slagt M, Dekovic M, De Haan AD, Van den Akker AL, Prinzie  P. Longitudinal associations between mothers’ and fathers’ sense of competence and children’s externalizing problems: The mediating role of parenting. Dev. Psychol,2012; 48:1554–62.
13- Phares V, Fields S,  Kamboukos D. Fathers’ and mothers’ involvement with their adolescents. J. Child Fam. Stud.2009;18: 1–9.
14-Jones TL, Prinz RJ. Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinal Psychol, 2005;25 :341–63.
15-Heath C, Curtis D, Fan W, McPherson R.The association between parenting stress, parenting self-efficacy, and the clinical significance of child ADHD symptom change following behavior therapy. Child Psychiatry Hum. Dev,2015; 46: 118–29.
16-De Haan AD, Prinzie P, Dekovi´c M. Mothers’ and fathers’ personality and parenting: The mediating role of sense of competence. Dev.Psychol, 2009;45:1695–07.
17- Dekovi´c M, Asscher JJ, Hermanns J, Reitz E, Prinzie P, Akker A.Tracing changes in families who participated in the home-start parenting program: Parental sense of competence as mechanism of change. Prev. Sci. 2010; 11:263–74. 
18-Bugental DB, Ellerson PC, Lin EK, Rainey B, Kokotovic A, O’Hara N .A cognitive approach to child abuse prevention. Psychol. Violence .2010; 1:84–106.
19-Beaulieu MC,Normandeau S, Robaey P.The social cognition of parents of ADHD children as a predictor of parenting practices after an intervention. Behavioral Science,2014; 46 , 147–61.
20-Gelkopf M, Jabotaro S .Parenting style, competence, social network and attachment in mothers with mental illness. Child & Family Social Work.2013 18(4): 496–03. http://www.interscience.wiley.com/jpages/1356-7500/
21-Reck C, Noe D, Gerstenlauer J, Stehle E. Effects of postpartum anxiety disorders and depression on maternal self-confidence. Infant Behav. Dev.2012;35(2): 264–272.
22-Gershoff ET, Grogan-Kaylor A, Lansford JE, Chang L, Zelli A, Deater-Deckard K, et al. Parent discipline practices in an international sample: Associations with child behaviors and moderation by perceived normativeness. Child. Dev,2010;81(2): 487–02.
23-Gershoff ET, Lansford JE, Sexton HR, Davis-Kean P, Sameroff AJ .Longitudinal links between spanking and children’s externalizing behaviors in a national sample of white, black, Hispanic, and Asian American Families. Child. Dev.2012; 83(3): 838–43.
24-Qu Y, Fuligni A J, Galvan A,  Telzer, EH. Buffering effect of positive parent–child relationships on adolescent risk taking: A longitudinal neuroimaging investigation. Dev. Cognitive Neuroscience,2015; 15:26–34.
25-Whittle S, Simmons JG, Dennison, M, Vijayakumar N, Schwartz O, Yap M. B, Allen NB. Positive parenting predicts the development of adolescent brain structure: A longitudinal study. Developmental Cognitive Neuroscience,2014;8: 7–17.
26-Fuentes MJ, Motrico E, Bersabé R.Estrategias de socialización de los padres y conflictos entre padres ehijos en la adolescencia. Psychology,2003; 34: 385–400.
27-Gartstein MA, Putnam SP, Rothbart MK.Etiology of preschool behavior problems: Contributions of temperament attributes in early childhood. Infant Mental Health Journal, 2012; 33: 197–11.
28-Long CE, Gurka MJ, Blackman JA.Family stress and children’s language and behavior problems: Results from the national survey of children’s health. Early Child Specific Education.2008; 28: 148 -57.
29-Martel MM, Gremillion ML, Roberts B.Temperament and common disruptive behavior problems in preschool. Personal. Individal. Diff.2012; 53: 874–79.
30- Moreno-Ruiz D, Estévez E, Jiménez T,Murgui S.Parenting style and reactive and proactive adolescent violence: Evidence from Spain. Int. J. Environ. Res. Public Health.2018;15:2634.
31- Pinquart M. Associations of Parenting Dimensions and Styles with Internalizing Symptoms in Children and Adolescents: A Meta-Analysis. Marriage Family.2017; 53:613–640.
32- Woolfson L, Grant E.Authoritative parenting and parental stress in parents of pre-school and older children with developmental disabilities.                 Child: Care Health Dev.2006;32:177–84.
33-Thomas R, Zimmer-Gembeck MJ. Behavioral outcomes of parent-child interaction therapy and triple P-Positive parenting program: A review and meta analysis. Abnormal Child Psychoogy.2007;35:475–95.
34- Fujiwara T,Kato N, Sanders MR.Effectiveness of group positive parenting program (triple P) in changing child behavior, parenting style, and parental adjustment: An intervention study in japan. Journal Child Family Study.2011; 20:804-13.
35- Tellegen C, Sanders M .Using Primary Care Parenting Interventions to Improve Outcomes in Children with Developmental Disabilities: ACase Report.Hindawi Publishing Corporation: Case Reports in Pediatrics, 2012.
36- Pardini D, Fite P, Burke J.Bidirectional Associations between Parenting Practices and Conduct Problems in Boys from Childhood to Adolescence: The Moderating Effect of Age and African-American Ethnicity.   J. Abnorm. Child Psychol.2008;36:647–62.
37- Goldestein L, Harvey E, Friedman-Weieneth J.Examining subtypes of behavior problems among 3-year-old children: investigating differences in parenting practices and parenting stress. J.child psychol.2007; 35:125-36.
38- Teicher MH, Samson JA, Polcari A, McGreenery CE. Sticks, stones, and hurtful words: Relative effects of various forms of childhood maltreatment.                 Am. J. Psychiatry.2006;163: 993–1000.
39- Williams LR, Degnan KA, Perez-Edgar KE, Henderson HA, Rubin KH, Pine DS.Impact of behavioral inhibition and parenting style on internalizing and externalizing problems from early childhood through adolescence.        J. Abnorm. Child Psychol.2009; 37:1063–75 .
40- Flouri E, Midouhas E.Environmental adversity and children’s early trajectories of problem behavior: The role of harsh parental discipline. Fam.Psychol.2017;31: 234–43.
41- Healy KL, Sanders MR, Iyer A.Facilitative parenting and children’s social, emotional and behavioral adjustment. J. Child Fam. Stud.2015;24:1762–79.
42- VanderfaeillieJ, Van Holen F, Vanschoonlandt F, Robberechts M, Stroobants T.Children placed in long-term family foster care: A longitudinal study into the development of problem behaviour and associated factors. Child Youth Services.2013 ;35:587–93.
43- Karreman A, van Tuijl C, van Aken MA, Dekovi´c M.Parenting and self-regulation in preschoolers:A meta-analysis. Infant Child Dev.2006; 15:561–79.
44- Roskam I, Meunier JC, Stievenart M Noël MP.When there seem to be no predetermining factors: Early child and proximal family risk predicting externalizing behavior in young children incurring no distal family risk. Dev. Disability.2013; 34:627–39.
45- Lorber MF, Egeland B.Parenting and infant difficulty: Testing a mutual exacerbation hypothesis to predict early onset conduct problems. Child Development, 82, 2006–2020. Edu.Science. 2011; 8:13416 - 19.
 46- Stoltz S, Londen M, Dekovi´c M, Prinzie P, Orobio de Castro B, Lochman JE.Simultaneously testing parenting and social cognitions in children at-risk for aggressive behavior problems: Sex differences and ethnic similarities. Child Family Study. 2013; 22:922–31.
47-Martínez I, García JF.Internalization of Values and Self-Esteem among Brazilian Teenagers from Authoritative, Indulgent, Authoritarian, and Neglectful Homes. Adolescence. 2008; 43:13–29.
48- García F, Gracia E.The indulgent parenting style and developmental outcomes in South European and Latin American countries. In Parenting Across Cultures. Selin, H., Ed. The Netherlands: Springer: Dordrecht;2014.
49- Gracia E, Fuentes MC, Garcia F, Lila M.Perceived Neighborhood Violence, Parenting Styles, and Developmental Outcomes among Spanish Adolescents. Community Psychol.2012;40: 1004-21.
50- White J, Schnurr MP.Developmental psychology. In Internationalizing the Psychology Curriculum in the United States; Leong, F.T.L., Pickren, W.E., Leach, M.M., Anthony, J.M., Eds.; Springer Science + Business Media: New York;2012.
51- Lund I ,Scheffels J. 15-Year-Old Tobacco and Alcohol Abstainers in a Drier Generation: Characteristics and Lifestyle Factors in a Norwegian Cross Sectional Sample. Scand: Public Health;2018.
52- Valente JY, Cogo-Moreir H, Sanchez, ZM.Gradient of Association between Parenting Styles and Patterns of Drug use in Adolescence: A Latent Class Analysis.Drug Alcohol Dependence.2017;180: 272–78.
53- Rothrauff TC, Cooney TM, An JS.Remembered Parenting Styles and Adjustment in Middle and Late Adulthood.Gerontol. Behavioral Psychol social Science,2009; 64:137–46.
54- Stafford M, Kuh DL, Gale CR, Mishra G, Richards M.Parent-Child Relationships and Offspring’s Positive Mental Wellbeing from Adolescence to Early Older Age. Posititive. Psychol.2016; 11: 326–37.
55-Chan T,  Koo A .Parenting style and youth outcomes in the UK, Paper presented at the conference of the British Sociological Association:University of Oxford;2009.
56- Huver R,Otten R, Vries H,  Engels R. Personality and parenting style in parents of adolescents.    J.Adolesc.2009; 33: 395-02.
57- Fletcher AC, Walls JK, Cook EC, Madison KJ, Bridges TH. Parenting Style as a Moderator of Associations Between Maternal Disciplinary Strategies and Child Well-Being.             J. Fam. Psychol. 2008; 29:1724–44.
58- Montgomery C, Fisk JE, Craig L.The Effects of Perceived Parenting Style on the Propensity for Illicit Drug use: The Importance of Parental Warmth and Control. Drug Alcohol Rev.2008; 27: 640–49.
59-Hoffmann JP, Bahr SJ. Parenting Style, Religiosity, Peer Alcohol use, and Adolescent Heavy Drinking.       J. Stud. Alcohol Drugs .2014 ; 75:222–27.
60- Weisz JR, Kazdin AE. Evidence-based psychotherapies for children and adolescents. NewYork: Guilford Press;2010
61-Leijten P , Frances G, Melendez-Torres G , Jolien V, Hutchings J, Schulz S, et al. Meta-Analyses: Key Parenting Program Components for Disruptive Child Behavior.       J. Am. Acad. Child Adolesc. Psychiatry.2019; 58(2):180–90.
62- Kleefman M, Jansen DE, Stewart RE, et al. The effectiveness of stepping stones Triple P parenting support in parents of children with borderline to mild intellectual disability and psychosocial problems: a randomized controlled trial. BMC Medicine.2014; 12:191.
63- Ruane A ,Carr A .Systematic review and meta-analysis of stepping stones Triple P for parents of children with disabilities. Family Process.2018; 57(2: 269–70.
64- Schappin R, de Graaf  IM, Reijneveld SA .Effectiviteit van Triple P in Nederland: Stand van zaken en controverse. Kind En Adolescent.2017; 38(2):75–90.
65- Sanders  MR, Kirby JN, Tellegen CL, Day JJ .The triple P-positive parenting program: A systematic review and meta-analysis of a multi-level system of parenting support re view article.  Clin. Psychol. Rev.2014; 34(4): 337-57.
66- Spijkers W, Jansen DE, de Meer G, Reijneveld SA. Effectiveness of a parenting programme in a public health setting: a randomised controlled trial of the positive parenting programme (Triple P) level 3 versus care as usual provided by the preventive child healthcare (PCH). BMC Public Health.2010; 10(1):131.

67-عاشوری محمد، افروز غلامعلی، ارجمندنیا علی اکبر، پورمحمدرضای تجریشی معصومه، غباری بناب باقر. اثربخشی برنامه والدگری مثبت بر خودکارآمدی والدینی و تعامل مادر-کودک دارای کم‌توانی هوشی. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. ۱۳۹۴; ۲۳ (۵) :۴۸۹-۵۰۰
68-رضایی فاطمه، غضنفری فیروزه، رضائیان مهدی. اثربخشی آموزش گروهی والدگری مثبت بر استرس و خودکارآمدی والدگری مادران و مشکلات رفتاری دانش آموزان کم‌توان ذهنی . مجله دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه. ۱۳۹۶; ۵ (۱) :۷-۱۶.
69-Bodenman G .The efficacy of the triple p-positive parenting program in improving parenting and child behavior: a comparsion with two other treatment conditions.               Behav. Res. Ther.2008; 46(4):411.
70- Chu J, Farruggia S, Sanders MR , et al. Towards a public health approach to parenting programs for parents of adolescents. Iranian Journal of Public Health .2012;34(1):41–47.
71- Zemp M, Milek A, Cummings E, Cina A ,Bodenmann G.How couple-and parenting focused programs affect child behavioral problems: a randomized controlled trial.        J. Child Fam. Stud. 2015; 1-13
72- Lohan A, Mitchell AE, Filus A, et al. Positive parenting for healthy living (Triple P) for parents of children with type 1 diabetes: protocol of a randomised controlled trial. BMC Pediatrics.2016; 16(1):158.
 73- اسلامیه محمدمهدی. بررسی میزان شیوع اختلالات رفتاری دانش آموزان دوره ابتدایی شهر تهران. کودکان استثنایی (پژوهش در حیطه کودکان استثنایی). 1387 ;8(1):98-109.
74-Pandean K.Health psychology. New York: McGraw Hill;2002.
75- Wood J, Cowan P, Baker B .Behavior problems and peer rejection in preschool boys and girls. J. Genet. Psychol. 2002; 163:72–88.
76- Baumeister A, Sevens J. Pharmacological control of aberrant behavior in the mentally retarded: toward a more rational approach.  Neurosci. Biobehav. Rev.2008;14: 253-62.
77-Huaqing C, Kaiser A.Behavior Problems of Preschool Children from Low-Income Families: Review of the Literature. Topics in Early Childhood Special Education .2003; 23:188- 216.
78- Patterson G, Forgatch M, DeGarmo, D .Cascading effects following intervention. Development and Psychopathology.2010; 22(4):949-70.
79- Smith JD, Dishion TJ, Shaw DS, Wilson MN. Negative Relational Schemas Predict the Trajectory of Coercive Dynamics During Early Childhood. J. Abnorm. Child Psychol.2015; 43(4): 693-703.
80- طالعی, علی, طهماسیان, کارینه, وفائی, نرگس. اثربخشی آموزش برنامه فرزندپروری مثبت بر خوداثرمندی والدینی مادران. خانواده پژوهی;1390,7(3).
81- Ramassini KK.Parenting self efficacy. Unpublished doctoral dissertation University of Georgia, Georgia;2000.
82- Taylor, S. An investigation of the relationship between black single mothers myth/stereotype acceptance, parental self-efficacy, and childrearing practiceces. Boston College: MSc [Thesis];2006.
83- Buri  JR. Parental authority questionnaire. J. Pers. Assess,1991; 57(1):110-119.
84- اسفندیاری، غلامرضا . مقایسه شیوه های فرزند پروری مادران در دو گروه کودکان مبتلا به اختلال رفتار و تاثیر آموزش مادران در کاهش اختلال رفتاری. پایان نامه کارشناسی ارشد، انستیتوی تحقیقات روانپزشکی تهران;1374.
85-Goodman R, Ford T, Simmons H, Gatward R .Using the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) to screen for child psychiatric disorders in a community sample. Br. J. Psychiatry. 2000; 177:534- 539.
86- وفایی، مریم و روشن، مریم . بررسی رابطه عوامل پیش بینـی کننده خطر و محافظ خانواده با توانمندی ها و اختلال هـای عاطفی- رفتاری نوجوانان، روانشناسی معاصر;1385,2,17-4.
87-تهرانی دوست مهدی، شهریور زهرا، پاکباز بهاره، رضایی آزیتا، احمدی فاطمه. روایی نسخه فارسی پرسشنامه توانایی‌ها و مشکلات (SDQ) . تازه های علوم شناختی. ۱۳۸۵; ۸ (۴) :۳۳-۳۹.
88-قره‌باغی فاطمه، آگیلار- وفایی مریم. نقش تعارض زناشویی و ایمنی هیجانی خانواده در سلامت جسمانی و روانی- اجتماعی کودک. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. ۱۳۸۸; ۱۵ (۴) :۳۵۹-۳۶۷.
89-محرری،فاطمه؛ شهریور، زهرا و تهرانی دوست، مهدی. تأثیر آموزش برنامه ی تربیت سازنده  به مادران بر مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی-کم توجهی. مجله اصول بهداشت روانی;1388, 11(1)،31-40.
90-شهریور، زهرا؛ عربگل، فریبا؛ حکیم شوشتری، میترا؛ داوری آشتیانی، رزیتا . بسته آموزشی مهارت‌های فرزند پروری مثبت برای کودکان 12-2 سال. انجمن روان‌پزشکی کودک و نوجوان ایران;1393.
91-نجاتی امین، موسوی رقیه، روشن چسلی رسول، محمودی قرایی جواد. اثربخشی مداخلات گروهی مبتنی بر رابطه والد - کودک (CPRT) بر شدت نشانه های اختلال بیش فعالی/کمبود توجه (ADHD). روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار);1395,14(1),19-31.
92-Salari R, Ralph A, Sanders M.An efficacy trial: Positive parenting program for parents of teenagers,  Behav. Modif. ,2014; 31(1): 34-52.
93-وارسته،مرضیه؛اصلانی،خالد؛امان الهی،عباس.اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر کیفیت تعامل والد-کودک.فرهنگ مشاوره و روان درمانی;1395,7(28)،184-201.
94-ناظمیان، عباس؛ و شمس، زهرا. بررسی اثربخشی آموزش گروهی والدین مبتنی بر فرزندپروری مثبت با توجه به فرهنگ ایرانی بر پیشرفت تحصیلی و ارتباط مادر-کودک. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد;1395, 59(2),124-131.
95-Bor W,Sanders M, Markie-Dadds C .The effectives of the triple p-positive parenting program on preschool children with co-occurring disruptive behavior and antisocial/hyperactivity difficulties.   J. Abnorm. Child Psychol..2002; 30(6:( 572-87.
96-محرری،فاطمه؛ سلطانی فر،عاطفه؛ خالصی،حمید؛اسلامی،نجمه  بررسی تأثیر آموزش برنامه تربیت سازنده به مادران دربهبود روابط با فرزندان نوجوان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد; 1391,55(2)،116-123.
97-حاجی سیدرضی, حمیده, ازخوش, منوچهر, طهماسیان, کارینه, بیات, مریم, بیگلریان, اکبر. معناداری اثربخشی آموزش والدین کودکان نافرمان بر روش‌های فرزندپروری مادران و مشکلات رفتاری کودکان. خانواده پژوهی;1391,8(4),373-390.
98-حاجی غلامی یزدی عهدیه، علاقبند مریم. تأثیر آموزش مهارت فرزند پروری بر نگرانی، اضطراب و باورهای خودکارآمد والدین . مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد; ۱۳۹۲, ۲۱ (۲) :۱۳۶-۱۴۷.
99-ارجمندنیا،علی اکبر؛عاشوری،محمد،جلیل آبکنار،سیدسمیه. نگاهی جامع بر برنامه فرزندپروری مثبت: اصول، اهداف، سطوح و محتوا. رویش روان شناسی; 1396,2(19)،52-35.
100-جلالی، محسن؛ شعیری،محمدرضا ؛ طهماسیان،کارینه، پوراحمدی،الناز. تأثیر آموزش برنامه فرزندپروری مثبت بر کاهش علائم کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله‌ای. روانشناسی بالینی و شخصیت;1388, ۱(۳۴) ،۲۹-۳۸.ُ