مقایسه اثربخشی درمان پذیرش و تعهد و درمان عقلانی هیجانی بر اجتناب، رضایت زناشویی، مهارت های ارتباطی و خودکارآمدی جنسی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی سلامت، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.

2 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران .

3 استادیار، گروه روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.

چکیده

مقدمه: هدف از پژوهش حاضر مقایسه میزان اثر بخشی درمان پذیرش و تعهد و رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر اجتناب، رضایت زناشویی،  مهارت های ارتباطی و  خودکارآمدی جنسی زوجین بود.
روش: در این مطالعه نیمه آزمایشی که در میان زوجین مراجعه کننده به مراکز خدمات  مشاوره و روان شناسی تهران در سال 1398 انجام شد، 45 نفر از چهار مرکز مشاوره که دارای ملاک های ورود به پژوهش بودند، با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 15 نفری ( 15 نفر گروه آزمایش درمان پذیرش و تعهد، 15 نفر گروه آزمایش درمان عقلانی هیجانی و 15 نفر گروه کنترل) قرار گرفتند. در ابتدا از هر سه گروه پیش آزمون گرفته شد، سپس یک گروه آزمایش تحت درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه دیگر آزمایش تحت درمان عقلانی هیجانی قرار گرفت و گروه کنترل تحت هیچ درمانی قرار نگرفت. پس از اتمام جلسات، از هر سه گروه  پس آزمون گرفته شد. پس از یک ماه مجددا سنجش پیگیری در هر سه گروه اجرا شد. داده ها با استفاده از نرم افزار  SPSS-25برای محاسبه شاخص های توصیفی و نیز تحلیل کوواریانس چندمتغیری پردازش شد.
نتایج: بین اثربخشی درمان پذیرش و تعهد و درمان عقلانی هیجانی بر کاهش اجتناب و افزایش رضایت زناشویی، خودکارآمدی جنسی و مهارت­های ارتباطی زوجین تفاوت معنی­داری مشاهده شد(001/0p<). اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر کاهش اجتناب و افزایش رضایت زناشویی و خودکارآمدی جنسی، بالاتر از درمان عقلانی هیجانی بود. اما در افزایش مهارت­های ارتباطی زوجین، درمان عقلانی هیجانی مؤثرتر از درمان پذیرش و تعهد بود. در مرحله پیگیری، بین اثربخشی درمان پذیرش و تعهد با درمان عقلانی هیجانی بر رضایت زناشویی،  مهارت­های ارتباطی و  خودکارآمدی جنسی تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. اما در کاهش جتناب زوجین، درمان پذیرش وتعهد موثرتر از درمان عقلانی هیجانی بود.




بحث و نتیجه گیری: براساس یافته های حاصل می توان نتیجه گرفت درمان پذیرش و تعهد در کاهش اجتناب و افزایش رضایت زناشویی و خودکارآمدی جنسی از درمان عقلانی هیجانی موثرتر است اما در افزایش مهارت های ارتباطی درمان عقلانی هیجانی موثرتر است. پیشنهاد می شود، درمان پذیرش و تعهد و رفتار درمانی عقلانی هیجانی توسط متخصصان این حوزه، به منظور بهبود روابط زناشویی در مراکز مشاوره و درمانی مورد استفاده قرار گیرد.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing Acceptance and Commitment Therapy and Rational Emotional BehaviorTherapy Effectiveness on Couples' Avoidance, Marital Satisfaction, Communication Skills, and Sexual Self-Efficacy

نویسندگان [English]

  • Reza Altafi 1
  • Shahram Vaziri 2
  • Mehrdad Sabet 3
1 PhD students in Health Psychology, Department of Psychology, Islamic Azad University of Roudehen, Roudehen, Iran.
2 Associate Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University of Roudehen, Roudehen, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Islamic Azad University of Roudehen, Roudehen, Iran.
چکیده [English]

Introduction:  This research aims to compare the effectiveness of acceptance and commitment therapy and rational emotional behavior therapy on avoidance, marital satisfaction, communication skills, and sexual self-efficacy of couples.
Method:  This semi-experimental study was conducted among couples who were referred to counseling and psychological service centers in Tehran in 2018 among which 45 people were selected by the available sampling method from four counseling centers who met the criteria of the research. They were randomly divided into three experimental groups including acceptance and commitment therapy, rational emotional therapy, and control groups, in each group 15 people participated. First, all three groups were pretested, then one experimental group underwent acceptance and commitment treatment and the other experimental group underwent emotional rational therapy and the control group did not receive any treatment. After the sessions, a post-test was taken from all three groups. After one month, follow-up measurements were performed again in all three groups. Data were processed using SPSS-25 software to calculate descriptive indices and multivariate covariance analysis.
Results:  A significant difference was observed between the effectiveness of acceptance and commitment therapy and rational emotional therapy in reducing avoidance and increasing marital satisfaction, sexual self-efficacy, and communication skills of couples (p<0.001). The effectiveness of acceptance and commitment therapy in reducing avoidance and increasing marital satisfaction and sexual self-efficacy was higher than rational emotional therapy. But in increasing the communication skills of couples, rational emotional therapy was more effective than acceptance and commitment therapy. In the follow-up phase, no significant difference was observed between the effectiveness of acceptance and commitment therapy with rational-emotional therapy on marital satisfaction, communication skills, and sexual self-efficacy. However, acceptance and commitment therapy was more effective than rational-emotional therapy in reducing couple anxiety.
Discussion and Conclusion:  Based on the findings, it can be concluded that acceptance and commitment therapy is more effective in reducing avoidance and increasing marital satisfaction and sexual self-efficacy than rational emotional therapy, but rational emotional therapy is more effective in increasing communication skills. It is suggested that acceptance and commitment therapy and rational emotional behavioral therapy be used by experts in this field in order to improve marital relations in counseling and therapy centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acceptance and Commitment Therapy
  • Emotional Rational Therapy
  • Avoidance
  • Marital Satisfaction
  • Communication Skills
  • Sexual Self-Efficacy

مراجع

  • Collaborative therapy: Relationships and conversations that make a differenceRoutledge. 2012.
  • Eifert GH, Forsyth JP, Arch, J, Espejo E, Keller M, Langer D. Acceptance and commitment therapy for anxiety disorders: Three case studies exemplifying a unified treatment protocol. Cognitive and Behavioral Practice. 2009; 16(4): 368-
  • Lawson R, Waller G, Lockwood R. Cognitive content and process in eating-disordered patients with obsessive–compulsive features. Eating Behaviors. 2006; 8(3):305-10.
  • Hershenberg R, Mavandadi S, Wright E, Thase ME. Anhedonia in the daily lives of depressed veterans: a pilot report on experiential avoidance as a moderator of emotional reactivity. Journal of affective disorders. 2017; 208: 414-17.‏
  • Perlowski KM, Wright LE. The influence of perceived job flexibility and spousal support on the marital satisfaction of parents of children with special needs. Community, Work & Family. 2021; 24(1): 1-19.‏
  • İnce Ş, Işık, E. The Mediating Role of Five Love Languages between Differentiation of Self and Marital

 

Satisfaction. The American Journal of Family Therapy. 2021; 1-17.‏

  • Fovwe CE. Marital satisfaction, job satisfaction and psychological health of secondary school teachers in negeria. Health. 2013; 5(4): 663-68.
  • Haris A, Kumar F. Marital Satisfaction and Communication Skills among Married Couples. Indian Journal of Social Research. 2018; 59(1): 35-44.
  • رحیم‌پور، فرزانه؛ صبحی قراملکی، ناصر؛ نریمانی، محمد. مقایسۀ اثربخشی دو برنامۀ آموزشی تاب‌آوری و مهارتهای ارتباطی بر سازگاری زناشویی دانشجویان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی. 1396؛ 7(22): 33-54.
  • Hargie O, Dickson D. Skilled interpersonal communication. New York: Routledge. 2016.‏
  • Lavner JA, Karney BR, Bradbury TN. Does Couples Communication Predict Marital Satisfaction, or Does Marital Satisfaction Predict Communication? J Marriage Fam. 2017; 78(3): 680-94.
  • Al Fazari MA, Sabri M, Abdelfattah Factors Predicting Marital Adjustment in Omani Society . Int J Psychol Behav Anal 2017; 2: 131.
  • معصومی، سمیرا؛ رضائیان، حمید؛ حسینیان، سیمین. پیش بینی رضایت جنسی براساس الگوهای ارتباطی زوجین. دو فصلنامه مطالعات زن و خانواده. 1396؛ 5(1): 79- 101.
  • سادوک، بنجامین جیمز؛ سادوک، ویرجینیا آلکوت. خلاصه روانپژشکی علوم رفتاری/روانپژشکی بالینی، ترجمه پورافکاری، نصرت الله. 1391؛ تبریز: شهرآب.
  •  Bond JC, Morrison DM, Hawes SE. Sexual self-efficacy and entitlement to pleasure: The association of the female sexual subjectivity inventory with sexual risk taking and experience of orgasm. Archives of sexual behavior. 2020; 49(3): 1029-38.‏
  • زارع، درخشان؛ احترام، روشن؛ چسلی، رسول. رابطه بین رضایت جنسی، خودکارآمدی جنسی و شادکامی بر رضایت زناشویی: نقش میانجی ناگویی هیجانی. روانشناسی بالینی و شخصیت. 1399؛ 18(1): 1-16.
  • قدم خیر، میترا؛ قمری گیوی، حسین؛ میکاییلی، نیلوفر؛ سپهری شاملو، زهره. اثربخشی مداخله­ی مبتنی بر رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر افزایش صمیمیت و رضایت زناشویی زنان. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی. 1392؛ 8(29): 27-36.‎
  • کاوسیان، جواد؛ حریفی، حسنیه؛ کریمی، کامبیز. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر رضایت زناشویی زوج ها. مجله سلامت و مراقبت. 1396؛ ۱۹(۱): ۷۵-۸۷.
  • کلال قوچان عتیق، یاسر؛ سرایی، فاطمه. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری زناشویی، رضایت جنسی و رضایت از زندگی زنان. مجله اصول بهداشت روانی. 1395؛ 18(ویژه نامه سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم تربیتی).
  • محمدی، الهام؛ کشاورزی ارشدی، فرناز؛ فرزاد، ولی الله؛ صالحی، مهدیه. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی زنان افسرده. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 1396؛ ۱۷ (۲): ۲۶-۳۵.
  • دادخواه اصل، عبداله؛ غفاری، عذرا. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) در رضایت زناشویی در زوجین. دومین کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، استانبول، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا. 1394 .
  • Serfaty M, Armstrong M, Vickerstaff V, Davis S, Gola A, McNamee P, ... & Low JT. Acceptance and commitment therapy for adults with advanced cancer (CanACT): A feasibility randomised controlled trial. Psycho Oncology. 2019; 28(3): 488-96.
  • Han A, Yuen HK, Lee HY, Zhou X. Effects of acceptance and commitment therapy on process measures of family caregivers: A systematic review and meta-analysis. Journal of Contextual Behavioral Science. 2020.‏
  • Hayes SC, Levin M, Plumb J, Boulanger J, pistorello J. Acceptance commitment therapy and contextual behavioral science: Examining the progress of A Distinctive Model of Behavioral and Cognitive Therapy. Behavior Therapy. 2011; 44(2): 180-98.
  • امیدی، مجید؛ قاسم زاده، سوگند؛ دهقان، حمیدرضا. اثربخشی آموزش پذیرش و تعهد بر باورهای فراشناختی و نقص پردازش‌های شناختی- هیجانی دانشجویان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی. مجله مطالعات ناتوان. 1397؛ ۸: ۸۷-۸۷.
  • هراتیان، عباسعلی؛ جان بزرگی، مسعود؛ آگاه هریس، مژگان؛ موتابی، فرشته؛ صفورایی پاریزی، محمدمهدی. رابطه روان بنه های ناسازگار اولیه و باورهای غیرمنطقی با تعارض زناشویی، نقش تعدیل کننده دینداری. فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده. 1399؛ 51: 91- 115.
  • Ellis A, Harper RAA. New guide to rational living. North Hollywood, C A. 1975.
  • Dryden W. Rational emotive behaviour therapy: Distinctive features. Routledge.‏
  • Russo-Netzer P, Ameli M. Optimal Sense-Making and Resilience in Times of Pandemic: Integrating Rationality and Meaning in Psychotherapy. Frontiers in Psychology .2021;12: 772.‏
  • جعفری، الهه؛ دهقانی، اکرم. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب‌آوری و رضایت زناشویی همسران جانبازان مرد. فصلنامه پژوهش­های نوین روانشناختی. 1397؛ 13(51): 63-83.
  • کلال قوچان عتیق، یاسر؛ سرایی، فاطمه. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری زناشویی، رضایت جنسی و رضایت از زندگی زنان. مجله اصول بهداشت روانی. 1395؛ 18(ویژه نامه سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم تربیتی).
  • مرادزاده، فریبا؛ پیرخوائفی، علیرضا. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی و انعطاف‌پذیری شناختی کارکنان متأهل اداره بهزیستی. روان پرستاری. ۱۳۹۶؛ ۵ (۶): ۱-۷.
  • Hosseini N, Lau PL, Baranovich DL. Enhancing marital satisfaction through acceptance and commitment therapy: A review of marital satisfaction improvement of Iranian couples. International Journal of Education, Psychology and Counseling. 2019; (4): 53-60.‏
  • Coto-Lesmes R, Fernández-Rodríguez C, González-Fernández S. Acceptance and Commitment Therapy in group format for anxiety and depression. A systematic review.  Journal of affective disorders. 2020; (263): 107-120.‏
  • Levin ME, Krafft J, Davis CH, Twohig MP. Evaluating the effects of guided coaching calls on engagement and outcomes for online acceptance and commitment therapy. Cognitive Behaviour Therapy. 2021; 1-14.‏
  • خطیبی، سمیه؛ باقرزاده گلمکانی، زهرا. اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر مسئولیت‌پذیری و کیفیت روابط بین‌فردی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه. روانشناسی بالینی و شخصیت. 1399؛ 18(1): 115-123.
  • اعتمادی، ناهید؛ صادقی، سعید. آموزش گروهی با رویکرد رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر رضایت زناشویی زوجین. دومین کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی، استانبول، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا. 1394.
  • مباشری، فرشته؛ ثناگوی محرر، غلام رضا. اثربخشی درمان عقلانی هیجانی الیس بر تحمل اشفتگی و کیفیت زندگی زنان در استانه طلاق شهر زاهدان. مجله راهبردهای نو در روانشناسی و علوم تربیتی. 1399؛ ۷: ۲۳ -۳۶.
  • وزیری، شهرام؛ لطفی کاشانی، فرح؛ مسعودنیا، فاطمه. اثربخشی رفتار درمانی عقلانی هیجانی بر رضایت جنسی زنان متاهل. کنگره ملی خانواده سالم، انجمن مشاوره ایران، دانشگاه شهید چمران. 1394.
  • اسفندیاری بیات، داریوش؛ اسدپور، اسماعیل؛ محسن زاده، فرشاد؛ کسایی، عبدالرحیم. مقایسه اثربخشی مشاوره گروهی با رویکرد عقلانی – هیجانی - رفتاری (REBT) و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر میزان بخشودگی زنان آسیب‌دیده از خیانت زناشویی. فصلنامه علمی پژوهشی علوم روانشناختی. 1400؛ ۲۰ (۹۷): 139-148.
  • الیس، آلبرت؛ آلن هارپر، رابرت. زندگی عاقلانه. ترجمه فیروزبخت، مهرداد. انتشارات رشد.1400.
  • Russell CB. The third wheel: The impact of Twitter use on relationship infidelity and divorce. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking. 2014; 17(7): 425–430.
  • بازرگان‌هرندی، عباس؛ حجازی، الهه؛ سرمد، زهره. روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. نشر آگه. 1392.
  • Young JE. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach. Fruitville, Florida: Professional Resource Press. 1994.
  • سلیمانی صفت، عرفان؛ سعادتی، هیمن؛ عظیمیان، ثریا؛ امانی، شهین؛ صالح منیجه، هیوا؛ لشنی، لیلا. ویژگیهای روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه اجتناب یانگ و ریگ. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. 1396؛ ۲۳ (۲): ۲۳۲-۲۴۳.
  • Fowers BJ, Olson DH. ENRICH Marital Inventory: A discriminant validity and cross‐validation assessment. Journal of marital and family therapy.1989; 15(1): 65-79.‏
  • Olson DH, Olson AK. Empowering couples: PREPARE/ENRICH Program. Marriage & Family: A Christian Journal. 2000.‏
  • Isma MNP, Turnip SS. Personality traits and marital satisfaction in predicting couples’ attitudes toward infidelity. Journal of Relationships Research 2019; 10.‏
  • Jerabek I. Communication Skills Inventory revised. Body - Mind Queen Dom. 2004. Available from: http://www. queendom. com/comunic. html.‏
  • حسین چاری، مسعود؛ فداکارداورانی، محمدمهدی. بررسی تاثیر دانشگاه بر مهارت های ارتباطی بر اساس مقایسه دانش آموزان و دانشجویان.1384؛ 12(15) (ویژه مقالات علوم تربیتی 5): 21-32.
  • وزیری، شهرام؛ لطفی کاشانی، فرح. خود کارآمدی جنسی و رضایت جنسی. همایش روانشناسی و مشاوره. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن .1387 .
  • Schwarzer R. General Perceived Self Efficacy Scale. Freie University Berlin, Psychology, Habelsch werdter Alee. 1993; 45.
  • وزیری، شهرام؛ لطفی کاشانی، فرح. بررسی ساختار عاملی، پایایی و اعتبار پرسشنامه ی خودکارآمدی جنسی. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی. 1392؛ 8(29): 47-56.
  • رویین تن، سجاد؛ آزادی، شهدخت؛ خرامین، شیر علی. اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سلامت روان و اجتناب تجربه‌ای در بیمارانPTSD . مجله علوم پزشکی زانکو. 1399؛ 21(70): 21-31.‎
  • Peterson BD, Eifert GH, Feingold T, Davidson S. Using acceptance and commitment therapy to treat distressed couples: A case study with two couples. Cognitive and Behavioral Practice. 2009; 16(4): 430-42.
  • Warren JM. School counselor consultation: Teachers’ experiences with rational emotive behavior therapy. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy. 2013; 31(1): 1-15.‏
  • درایدن، ویندی؛ نینان، مایکل. رفتار‌درمانی عقلانی هیجانی مختصر و مفید. ترجمه فیروزبخت، مهرداد. ناشر: دانژه. 1392.
  • Bandura A. Self-efficacy. In V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior, 4. New York: Academic Press. 1994; 71-81.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار