اثربخشی طرح‌واره درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب، کیفیت زندگی و تحمل ناکامی در بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، گروه روان‌شناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، ایران.

2 کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، گروه روان‌شناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، ایران

3 استادیار، دکتری روان‌شناسی بالینی، گروه روان‌شناسی، واحد خمینی‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی‌شهر، ایران.

چکیده

مقدمه: مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری پیش‌روندة عصبی و عامل بسیاری از ناتوانی‌­ها در افراد مبتلا به این بیماری است. مجموعة علائم و ماهیت مزمن بودن این بیماری در کنار یکدیگر، باعث تشدید وضعیت روانی فرد و ایجاد علائم روان‌شناختی گسترده‌­تری در خصوص وخیم­ شدن بیماری می‌­شود. از این­‌رو، هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر­بخشی طرح‌واره درمانی مبتنی بر ذهن‌­آگاهی بر اضطراب، کیفیت­زندگی و تحمل ناکامی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس بود.
روش: روش این پژوهش نیمه­‌آزمایشی از نوع پیش­‌آزمون - پس‌­آزمون با گروه کنترل بود. از بین جامعة­آماری، تمام افراد مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس در شهرکرد بودند، تعداد 30 نفر به‌­طور ­هدفمند انتخاب و به­‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. مداخله به شیوة گروهی، در8 جلسه بر روی گروه آزمایش اجرا شد. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش شامل: پرسش‌نامة ‌طرح‌واره­های‌ناسازگاراولیه‌­یانگ، پرسش‌نامة اضطراب­ بک (BAI)، مقیاس کیفیت­‌زندگی بیماران ام­اس (MSQOL) و پرسش‌نامة تحمل ناکامی هرینگتون، بودکه افراد در مرحله پیش­‌آزمون و پس­‌آزمون به پرسش‌ها پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده‌­ها از تحلیل‌کواریانس استفاده شد.
نتایج: نتایج نشان داد، 3 /97 درصد تغییرات مربوط به کاهش اضطراب، 8/96 درصد تغییرات مربوط به متغیر تحمل ناکامی و  5/98 درصد تغییرات مربوط به افزایش کیفیت زندگی در مرحله پس آزمون ناشی از تأثیر طرح‌واره درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی است و طرح‌واره درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی منجر به کاهش اضطراب، افزایش کیفیت زندگی و تحمل ناکامی شده است (001/0>p).
بحث و نتیجه‌‏گیری: بر اساس نتایج، طرح‌واره درمانی مبتنی بر ذهن‌­آگاهی باعث کاهش اضطراب، بهبود کیفیت­‌زندگی و افزایش تحمل ناکامی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mindfulness-Based Schema Therapy on Anxiety , Quality of life and Frustration Tolerance of Patients with Multiple Sclerosis

نویسندگان [English]

  • Niloofar Jafarian 1
  • Ali Rezaie 2
  • Fatemeh Izadi 3
1 MSc in Clinical Psychology, Department of Psychology, Khomeinishahr Branch, Islamic Azad University.
2 MSc in Clinical Psychology, Department of Psychology, Khomeinishahr Branch, Islamic Azad University.
3 Assistant Professor, PhD in Clinical Psychology, Department of Psychology, Khomeinishahr Branch, Islamic Azad University.
چکیده [English]

Introduction: Multiple sclerosis is a progressive neurological disease that leads to various disabilities in affected individuals. The combination of symptoms and the chronic nature of this condition can significantly impact a person's mental well-being, contributing to broader psychological issues related to the progression of the disease. Consequently, the aim of the present study was to investigate the effectiveness of mindfulness-based schema therapy on anxiety, quality of life, and frustration tolerance in patients with multiple sclerosis.
 
Method: This study employed a quasi-experimental pre-test-post-test design with a control group. The statistical population consisted of individuals with multiple sclerosis in Shahrekord. A total of 30 participants were purposefully selected and randomly assigned to either the experimental or control group. The intervention was conducted in a group format over eight sessions for the experimental group. The instruments utilized in the study included Young's Primary Maladaptive Schemas Questionnaire, the Beck Anxiety Inventory (BAI), the MS Quality of Life Scale (MSQOL), and the Harrington Frustration Tolerance Questionnaire. Participants completed these assessments during both the pre-test and post-test phases. Data analysis was performed using analysis of covariance (ANCOVA).
Results: The results indicated that 97.3% of the changes were associated with anxiety reduction, 96.8% with improvements in frustration tolerance, and 98.5% with enhancements in quality of life during the post-test phase. These changes were attributed to the effects of mindfulness-based schema therapy, which resulted in decreased anxiety, increased quality of life, and improved frustration tolerance (p < 0.001).
 
Discussion and conclusion: The results indicate that mindfulness-based schema therapy significantly reduced anxiety, enhanced quality of life, and increased frustration tolerance in the experimental group when compared to the control group.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mindfulness-based schema therapy
  • Anxiety
  • Quality of life
  • Frustration tolerance
  • Multiple Sclerosis

مراجع

  1.  

    1. عظیم‌زاده ا‌، حسینی م ع‌، نوروزی تبریزی کیان. بررسی تأثیر ورزش تای چی چوان بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به مالتیپل اسکروزیس. حیات. 1391؛ 19: 1–13. بررسی تاثیر ورزش تای چی چوان بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به مالتیپل اسکروزیس
    2. Halper J, APN-C MS, Holland NJ. Multiple sclerosis: a self-care guide to wellness, Demos medical publishing. 2005.
    3. میرهاشمی م،‌ نجفی ف. اثر بخشی درمان راه حل مدار بر تاب آوری و احساس انسجام بیماران مولتیپل اسکلروزیس (ام اس).  فصلنامه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران. 1392؛ 24: 175–181. اثر بخشی درمان راه حل مدار بر تاب آوری و احساس انسجام بیماران مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)
    4. Alavi MS, Jabal Ameli S. The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapy on Emotional Control of MS Patients in the City of Isfahan. Jorjani Biomedicine Journal. 2018; 6:44–54. https://doi.org/10.29252/jorjanibiomedj.6.1.44.
    5. Chwastiak LA, Ehde DM. Psychiatric Issues in Multiple Sclerosis. Psychiatric Clinics of North America. 2007; 30: 803–17. https://doi.org/10.1016/j.psc.2007.07.003.
    6. Kirchner T, Lara S. Stress and depression symptoms in patients with multiple sclerosis: the mediating role of the loss of social functioning. Acta Neurol Scand 2011; 123: 407–13. https://doi.org/10.1111/j.1600-0404.2010.01422.x.
    7. Smeltzer SC, Bare BG. Text book of medical-surgical nursing. Philadelphia: W.B. Saunders Co; 2008. https://doi.org/10.4236/jbm.2018.61008.
    8. دهقانی ع‌، محمدخان کرمانشاهی س‌، معماریان ر. بررسی شیوع فراوانی استرس، اضطراب و افسردگی در بیماران مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس. نشریه دانشگاه علوم پزشکی البرز. 1391؛ 2: 82–8.

    https://doi.org/10.18869/acadpub.aums.2.2.82.

    1. Thornton EW, Tedman S, Rigby S, Bashforth H, Young C. Worries and concerns of patients with multiple sclerosis: development of an assessment scale. Multiple Sclerosis Journal. 2006; 12: 196–203. https://doi.org/10.1191/135248506ms1273oa.
    2. Weiner MF, Martin-Cook K, Svetlik DA, Saine K, Foster B, Fontaine CS. The quality of life in late-stage dementia (QUALID) scale. J Am Med Dir Assoc. 2000; 1: 114–6. The quality of life in late-stage dementia (QUALID) scale - PubMed
    3. همایونی ع. عوامل تسهیل‌کننده و بازدارنده کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس یک مطالعه کیفی. طلوع بهداشت. 1401؛ 21: 43-62. https://doi.org/10.18502/tbj.v21i6.12294.

     

    1. Hart S, Fonareva I, Merluzzi N, Mohr DC. Treatment for depression and its relationship to improvement in quality of life and psychological well-being in multiple sclerosis patients. Quality of Life Research. 2005; 14: 695–703. https://doi.org/10.1007/s11136-004-1364-z.
    2. Chiaravalloti ND, DeLuca J. Cognitive impairment in multiple sclerosis. Lancet Neurol. 2008; 7: 1139–51. https://doi.org/10.1016/S1474-4422(08)70259-X.
    3. Rosenbaum JL, Lasley JR. School, community context, and delinquency: Rethinking the gender gap. Justice Quarterly. 1990; 7: 493–513. https://doi.org/10.1080/07418829000090701.
    4. عرفانیان رزعی م‌، کشاورزی ارشدی ف‌، گلشنی ف، حسنی ف‌، رولتشاهی ب. اثربخشی درمان هیجان مدار بر تحمل ناکامی و کیفیت زندگی زناشویی زنان با سقط‌های مکرر. مدیریت بهداشت و درمان. 1402؛14(4): 21 –

    http://noo.rs/pbslD.

    1. Van Vreeswijk M, Broersen J, Schurink G. Mindfulness and schema therapy: A practical guide. John Wiley & Sons; 2014.
    2. Hayes SC, Luoma JB, Bond FW, Masuda A, Lillis J. Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy. 2006; 44: 1–25. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006.
    3. محمودی عالمی ق‌، نصیری ا، نیازآذری ک. بررسی سلامت روان در بیماران مبتلا به ام. س در استان مازندران در سال 1386. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 1387؛ 18: 3 – 70. https://civilica.com/doc/1791753
    4. هومن، حع. شناخت روش علمی در علوم رفتاری. تهران: انتشارات سمت؛ 1392.
    5. Young JE. Young Schema Questionnaire-Short Form. Cognit Ther Res 1998.
    6. Young JE, Brown G. Young schema questionnaire. Cognitive Therapy for Personality Disorders: A Schema-Focused Approach. 1994; 2: 63–76. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach, 3rd ed.
    7. Kirchner T, Lara S. Stress and depression symptoms in patients with multiple sclerosis: the mediating role of the loss of social functioning. Acta Neurol Scand. 2011; 123: 407–13. https://doi.org/10.1111/j.1600-0404.2010.01422.x.
    8. Yalcin O, Lee C, Correia H. Factor Structure of the Young Schema Questionnaire (Long Form‐3). Aust Psychol. 2020; 55: 546–58. https://doi.org/10.1111/ap.12458.
    9. Yalcin O, Marais I, Lee CW, Correia H. The YSQ-R: Predictive Validity and Comparison to the Short and Long Form Young Schema Questionnaire. Int J Environ Res Public Health. 2023; 20: 1778. https://doi.org/10.3390/ijerph20031778.
    10. Li L, Young D, Xiao S, Zhou X, Zhou L. Psychometric properties of the WHO Quality of Life questionnaire (WHOQOL-100) in patients with chronic diseases and their caregivers in China. Bull World Health Organ. 2004; 82: 493–502. Psychometric properties of the WHO Quality of Life questionnaire (WHOQOL-100) in patients with chronic diseases and their caregivers in China - PubMed
    11. صدوقی ز‌، آگیلار م‌، و‌، رسول‌زاده طباطبایی س ک، اصفهانیان ن. تحلیل عاملی نسخه کوتاه پرسش‌نامه طرح‌واره یانگ در نمونه غیربالینی ایرانی. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. 1387؛ 14: 214. 20120329155557-5076-99.pdf
    12. صباغ کرمانی ل. اثربخشی مداخله شناختی-رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی و طرح‌واره درمانی بر حالات هیجانی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. گروه روانشناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
    13. Khosravani V, Najafi M, Mohammadzadeh A. The Young Schema Questionnaire-Short Form: a Persian Version Among a Large Sample of Psychiatric Patients. Int J Ment Health Addict 2020; 18: 949–67. https://doi.org/10.1007/s11469-018-9997-2.
    14. Beck AT, Steer RA. Manual for the Beck anxiety inventory. San Antonio, TX: Psychological Corporation.
    15. فتحی‌آشتیانی ع‌، داستانی م. آزمون‌های روان‌شناختی: ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: بعثت؛ 1392.
    16. سالاری سعید، رنجبر ع ر، فتحی آشتیانی ع. اعتباریابی و پایایی‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامه کنترل اضطراب. روان‌شناسی بالینی. 1396؛ 9: 33–

    https://doi.org/10.22075/JCP.2018.11010.1073.

    1. Vickrey BG, Hays RD, Harooni R, Myers LW, Ellison GW. A health-related quality of life measure for multiple sclerosis. Quality of Life Research. 1995; 4: 187–206. https://doi.org/10.1007/BF02260859.
    2. Miller A, Dishon S. Health-related quality of life in multiple sclerosis: psychometric analysis of inventories. Multiple Sclerosis Journal. 2005; 11: 450–8. https://doi.org/10.1191/1352458505ms1169oa.
    3. Davidson RJ, Kabat-Zinn J, Schumacher J, Rosenkranz M, Muller D, Santorelli SF, et al. Alterations in Brain and Immune Function Produced by Mindfulness Meditation. Psychosom Med. 2003; 65:564–70. https://doi.org/10.1097/01.PSY.0000077505.67574.E3.
    4. برهانی حقیقی دا‌، قائم ه. کیفیت زندگی در بیماران مالتیپل اسکلروزیس(MS) :‌. ترجمه و تطبیق فرهنگی پرسش‌نامه QoL - 54 MS. علوم مغز و اعصاب ایران 1384؛ 4(40): ص
    5. Harrington N. The Frustration Discomfort Scale: development and psychometric properties. Clin Psychol Psychother. 2005; 12: 374–87. https://doi.org/10.1002/cpp.465.
    6. رحیمی نسیم، افشاری‌نیا کریم. پیش‌بینی سرسختی روان‌شناختی بر اساس میزان تمایزیافتگی و تحمل ناکامی در سالمندان. روان‌شناسی پیری. 2017؛ 3: 127– پیش بینی سرسختی روان شناختی بر اساس میزان تمایزیافتگی و تحمل ناکامی در سالمندان
    7. رفتار علی‌آبادی م ر‌،‌ شاره ح‌، توزنده‌جانی ح‌. اثربخشی طرح‌واره درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افسردگی، اضطراب و ناامیدی زنان خیانت دیده: یک کار آزمایی بالینی تصادفی شده. مجله دانشکده علوم پزشکی نیشابور. 1399؛ 8: 140– اثربخشی طرحواره‌‌درمانی مبتنی بر ذهن‌‌آگاهی بر افسردگی، اضطراب و ناامیدی زنان خیانت‌دیده: یک کار‌آزمایی بالینی تصادفی شده
    8. محمدی ف‌، میرزائی م، سلطانی ن‌، فدایی م. اثربخشی طرح‌واره درمانی بر نشخوارهای ذهنی و اضطراب بیماران وسواسی. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد. 1398؛ 1959:1945–1962.‌

    https://doi.org/10.22038/MJMS.2020.15842.

    1. Simpson R, Booth J, Lawrence M, Byrne S, Mair F, Mercer S. Mindfulness based interventions in multiple sclerosis - a systematic review. BMC Neurol. 2014; 14: 15. https://doi.org/10.1186/1471-2377-14-15.
    2. Butler E, Thomas R, Carolan A, Silber E, Chalder T. ‘It’s the unknown’ – understanding anxiety: from the perspective of people with multiple sclerosis. Psychol Health. 2019; 34: 368–83. https://doi.org/10.1080/08870446.2018.1541989.
    3. رستمی، م. تأثیر ورزش بر سیگنال‌های مغزی: زنان افسرده و مضطرب مبتنی بر ذهن آگاهی. [پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد]. دانشگاه فردوسی مشهد؛ 2013.
    4. [Hölzel BK, Lazar SW, Gard T, Schuman-Olivier Z, Vago DR, Ott U. How Does Mindfulness Meditation Work? Proposing Mechanisms of Action From a Conceptual and Neural Perspective. Perspectives on Psychological Science. 2011; 6: 537–59. https://doi.org/10.1177/1745691611419671.
    5. Lee CSC, Ma M-T, Ho H-Y, Tsang K-K, Zheng Y-Y, Wu Z-Y. The Effectiveness of Mindfulness-Based Intervention in Attention on Individuals with ADHD: A Systematic Review. Hong Kong Journal of Occupational Therapy. 2017; 30: 33–41. https://doi.org/10.1016/j.hkjot.2017.05.001
    6. Grossman P, Kappos L, Gensicke H, D’Souza M, Mohr DC, Penner IK, et al. MS quality of life, depression, and fatigue improve after mindfulness training: a randomized trial. Neurology. 2010; 75: 1141–9. https://doi.org/10.1212/WNL.0b013e3181f4d80d
    7. صمدی طاری م‌، جهانگیر پ. پیش‌بینی کیفیت زندگی براساس طرح‌واره‌های ناسازگار و راهبردهای مقابله‌ای در بیماران مبتلا به بیماری ام اس مراجعه‌کننده به انجمن ام اس تهران. نشریه علمی رویش روان‌شناسی. 1397؛ 7: 207– پیش بینی کیفیت زندگی براساس طرحواره های ناسازگار و راهبردهای مقابله ای در بیماران مبتلا به بیماری ام اس مراجعه کننده به انجمن ام اس تهران
    8. مقدس تبریزی ی‌، رجبی ر‌، سبزی دیزج یکان ک‌، نبوی م، رستمی ر. تأثیر تمرین‌های نوروفیدبک بر تعادل، خستگی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس. فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 1395؛ 7: 89–100 .

    https://doi.org/10.22059/japr.2017.61082

    1. Young JE, Klosko JS, Weishaar ME. Schema therapy: A practitioner’s guide. New York: guilford publications; 2003.

    علیزاده اصلی ا، جعفر‌نژاد لنگرودی ز. اثربخشی طرح‌واره درمانی مبتنی بر برنامه غنی‌سازی ارتباطی پذیرش و ذهن‌آگاهی در صمیمیت، سازگاری و تاب‌آوری در زنان با تعارضات زناشویی شهرستان کرج. نشریه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی البرز. 1397؛ 7 : 248–256.‌ https://doi.org/10.29252/aums.7.3.248

    1. شهاب آ‌، احدی ح‌، جمهری ف‌، کراسکیان م‌آ. بررسی اثربخشی (تأثیر) طرح‌واره درمانی هیجانی بر بهزیستی ذهنی و خستگی در بیماران مبتلا به بیماری ام اس. فصلنامه علمی روشها و مدلهای روان‌شناختی. 1398؛10:77–96.‌ 1597645143-10009-38-5.pdf
    2. قنبری س. اثربخشی مشاوره گروهی بر اساس الگوی خودتنظیمی زیمرمن بر تحمل شکست و غربت دانشجویان دختر خوابگاهی. [پایان‌نامة کارشناسی ارشد]، دانشگاه رفاه؛ 1396.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار