ارزیابی مدل تحلیل عاملی تاییدی بایفکتر از بعدپذیری و ارزش خرده-دامنه‌های مقیاس های روانشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روانشناسی تربیتی، مدرس دانشگاه فرهنگیان، پردیس ورامین، ورامین، ایران .

2 دانشیار گروه روانشناسی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران .

چکیده

مقدمه: کاربرد روش‌هایی مانند مدل‌یابی معادله ساختاری (SEM) یا نظریه سوال پاسخ (IRT) برای عملیاتی سازی سازه‌های روانشناختی مستلزم بررسی مفروضه "استقلال موضعی" در داده‌ها است. هدف از این پژوهش ارزیابی بعدپذیری و ارزش افزوده خرده-دامنه‌های مقیاس-های روانشناختی با استفاده از مدل تحلیل عاملی تائیدی بایفکتر بود.

روش: این یک مطالعه مروری بود که پس از معرفی مدل تحلیل عاملی تائیدی بایفکتر، از بسته آماری BifactorIndicesCalculator در نرم افزار R نسخه 3/3/4 برای ارزیابی بعدپذیری و ارزش افزوده خرده-دامنه‌های مقیاس‌های روانشناختی با استفاده از داده‌های جمع آوری شده از 512 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار در سال تحصیلی 1403-1402 که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به سوالات مقیاس خوب زیستن یوسفی پاسخ دادند، انجام شد.

نتایج: اگر شاخص واریانس مشترک تبیین شده کل، کمتر از 60/0 باشد، مقیاس چند بعدی و اگر 90/0 و بیشتر بود، مقیاس به حد کفایت تک بعدی است. اگر دو شاخص شاخص واریانس مشترک تبیین شده کل و درصد همبستگی‌های آلوده نشده دستکم 70/0 باشد، مقیاس به حد کفایت تک بعدی است. اگر شاخص واریانس مشترک تبیین شده کل حداقل 60/0 باشد، لازم است دو شاخص درصد همبستگی‌های آلوده نشده و ضریب امگا سلسله مراتبی نیز دستکم 70/0 باشد تا مقیاس به حد کفایت تک بعدی باشد.

نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه، پژوهشگران می‌توانند از مدل تحلیل عاملی تائیدی بایفکتر برای ارزیابی بعدپذیری و ارزش خرده دامنه-های مقیاس‌های روانشناختی استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the bifactor confirmatory factor analysis model of dimensionality and value of sub-domains of psychological scales

نویسندگان [English]

  • Noorellah Yousefi 1
  • Alireza Pirkhaefi 2
1 PhD in educational psychology, Farhangian University lecturer, Varamin campus, Varamin, Iran .
2 Associate Professor, Department of Psychology, Garmsar Branch, Islamic Azad University, Garmsar, Iran.
چکیده [English]

Introduction: The use of methods such as Structural Equation Modeling (SEM) or Item-Response Theory (IRT) for the operationalization of psychological constructs requires examining the assumption of "local independence" in the data. The purpose of this research was to evaluate the dimensionality and added value of the sub-domains of psychological scales using the bifactor confirmatory factor analysis model.

Method: This was a review study after introducing the bifactor confirmatory factor analysis model, from the statistical package BifactorIndicesCalculator in R software version 4/3/3 to evaluate the dimensionality and added value of sub-domains of psychological scales using data collected from 512 students of Islamic Azad University, Garmsar branch, in the academic year 2022-2023, who were selected by available sampling method and answered the questions of Yousefi's Good Life Scale.

Results: If the total explained common variance index is less than 0.60, the scale is multidimensional and if it is 0.90 or more, the scale is sufficiently unidimensional. If the two indicators of the total explained common variance index and the percentage of uncontaminated correlations are at least 0.70, then the scale is sufficiently unidimensional. If the total explained common variance index is at least 0.60, it is necessary to have two indices of the percentage of uncontaminated correlations and the hierarchical omega coefficient at least 0.70 so that the scale is sufficiently unidimensional.

Conclusion: According to the results of the study, researchers can use the bifactor confirmatory factor analysis model to evaluate the dimensionality and value of the subdomains of psychological scales.

کلیدواژه‌ها [English]

  • scale dimensions&rdquo؛ local independence&rdquo؛ bifactor model&rdquo؛ omega reliability coefficient&rdquo؛ explained common variance index&rdquo؛ &ldquo؛ total score
  • subscale score&rdquo